Category: គោលធម៌

ភាវនា ២ (ការចម្រើន, ការធ្វើឱ្យកើតឱ្យមានឡើង, ការហ្វឹកហាត់អប់រំចិត្ត – Bhāvanā: mental development) ១. សមថភាវនា (ការហ្វឹកហាត់អប់រំចិត្តឱ្យកើតសេចក្ដីស្ងប់, ការហ្វឹកហាត់សមាធិ –Samatha-bhāvanā:  tranquility development) ២. វិបស្សនាភាវនា (ការហ្វឹកហាត់អប់រំបញ្ញាឱ្យកើតការឃើញជាក់ស្ដែងតាមពិត, ការអប់រំចម្រើនបញ្ញា…

និព្វាន ២ (សភាពដែលរលត់កិលេសនិងកងទុក្ខហើយ, ភាវៈដែលជាសុខមានកម្រឹតខ្ពស់បំផុត ព្រោះប្រាសចាកកិលេសទុក្ខ ជាបូរណភាពនៃឥស្សរភាព – Nibbāna: Nirvāṇa; Nibbāna) ១. សឧបាទិសេសនិព្វាន (និព្វានដែលមានឧបាទិនៅសល់ – Saupādisesa-nibbāna: Nibbāna with the substratum  of…

អបាយភូមិ ៤ (ភាវៈឬទីកន្លែងដែលប្រាសចាកសេចក្ដីចម្រើន – Apāya: states of loss and woe; low states of existence; unhappy existence) ១. និរយៈ (នរក, សភាវៈឬទីកន្លែងដែលគ្មានសេចក្ដីសុខសេចក្ដីចម្រើន,…

បាបណិកធម៌ ៣ (បាបណិកង្គៈ, គោលអ្នកជំនួញ, អង្គគុណរបស់អ្នកជំនួញ – Pāpaṇikadhamma: qualities of a successful shopkeeper or businessman) ១. ចក្ខុមា មានភ្នែកល្អ (ស្គាល់ទំនិញ, ចេះមើលទំនិញ, ឈ្លាសគិតគូរតម្លៃ…

បបញ្ច, បបញ្ចធម៌ ៣ (កិលេសគ្រឿងយឺតយូរ, កិលេសជាហេតុឱ្យគិតតាក់តែងយឺតយូរពិស្ដារ ធ្វើឱ្យរេឃ្វាងចាកចេញពីការពិត បង្កឱ្យកើតបញ្ហាផ្សេងៗ និងរារាំងមិនឱ្យចូលដល់ការពិត ឬធ្វើឱ្យមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាយ៉ាងត្រឹមត្រូវទៀងត្រង់បាន – Papañca: diversification; diffuseness; mental diffusion) ១. តណ្ហា (ចំណង់, សេចក្ដីប្រាថ្នាដែលនឹងបម្រុងបម្រើបំប៉នខ្លួន, ភាវៈចង់បានចង់យក…

បរិយេសនា ២ (ការស្វែងរក – Pariyesanā: search; quest) ១. អនបរិយេសនា (ការស្វែងរកមិនប្រសើរ ស្វែងរកបែបអនារិយៈ គឺខ្លួនជាអ្នកមានជាតិ ជរា ព្យាធិ មរណៈ សោក និងសង្កិលេសជាធម្មតា ក៏នៅស្វែងរកតែវត្ថុដែលមានជាតិ ជរា ព្យាធិ…

ចរណៈ ១៥ (ការប្រព្រឹត្តិ, បដិបទា, ខបដិបត្តិដែលជាផ្លូវឱ្យបានសម្រេចវិជ្ជាឬនិព្វាន – Caraṇa: conduct; course of practice) ១. សីលសម្បទា (ការដល់ព្រមដោយសីល គឺប្រព្រឹត្តត្រឹមត្រូវល្អ សង្រួមក្នុងព្រះបាតិមោក្ខ មានចរិយាមារយាទរៀបរយ ប្រព្រឹត្តតឹងតែងក្នុងសិក្ខាបទទាំងឡាយ – Sīla-sampadā:…

វិជ្ជា ៨ (សេចក្ដីដឹងច្បាស់, ការចេះដឹងពិសេស – Vijjā: supernormal knowledge) ១. វិបស្សនាញាណ (ញាណក្នុងវិបស្សនា, ញាណដែលជាវិបស្សនា គឺបញ្ញាដែលពិចារណាឃើញសង្ខារគឺនាមរូបដោយត្រៃលក្ខណ៍ តាមលំដាប់ជាន់ថ្នាក់តៗគ្នា – Vipassanā-ñāṇa: insight- knowledge) ២. មនោមយិទ្ធិ…