សួរ- ខន្ធ ៥ ជាបច្ចុប្បន្នដែលបំព្រួញមកជា រូបធម៌ នាមធម៌ នោះ កើតនៅទីណានិងពេលណា ?
ឆ្លើយ- កើតត្រងទីអាយតនៈខាងក្នុងគឺ ភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្ដាត កាយ ចិត្ត និងអាយតនៈខាងក្រៅគឺ រូប សំឡេង ក្លិន រស សម្ផស្ស(ផោដ្ឋព្វៈ) ធម្មារម្មណ៍ ។ កើតនៅពេលភ្នែកឃើញរូប, ត្រចៀកឮសំឡេង, ច្រមុះធំក្លិន, អណ្ដាតលិឍរស, កាយប៉ះក្ដៅត្រជាក់, ចិត្តនឹកគិតធម្មារម្មណ៍; និងរលត់ទៅវិញក៏រលត់ក្នុងអាយតនៈនោះៗ គឺនឹងរលត់ទៅពេលអាយតនៈឈប់ប៉ះគ្នា ។
សួរ- លោភៈ ទោសៈ មោហៈ កើតឡើងអំពីអ្វី? កើតក្នុងពេលណា?
ឆ្លើយ- កើតអំពីអាយតនៈខាងក្នុងនិងអាយតនៈខាងក្រៅ កើតក្នុងកាលដែលភ្នែកឃើញរូប, ត្រចៀកឮសំឡេង, ច្រមុះធំក្លិន, អណ្ដាតលិឍរស, កាយពាល់ត្រូវ, ចិត្តនឹកគិតធម្មារម្មណ៍, ដូចក្នុងខណៈដែលភ្នែកឃើញរូបនោះ បើត្រូវចិត្ដ លោភៈក៏កើតឡើង, បើមិនត្រូវចិត្ត ទោសៈក៏កើតឡើង, បើមិនមានសតិកំណត់ដឹងនូវរូបនោះតាមសេចក្ដីពិតទេ មោហៈក៏កើតឡើង ។ ក្នុងខណៈដែលត្រចៀកឮសំឡេងជាដើម ក៏មានទំនងដូចគ្នានេះឯង ។
ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ផ្លូវទៅនិព្វានដោយតាអារាមប៊យ
ខែកុម្ភៈ ទី១១, ២០១៨
——————–
សេចក្ដីអធិប្បាយបន្ថែម
ពាក្យសំខាន់ដែលត្រូវតែយកចិត្ដទុកដាក់ៈ ខន្ធ ៥ ជាបច្ចុប្បន្ន, រូប-នាម
– ក្នុងការបដិបត្តិវិបស្សនា អ្នកបដិបត្តិត្រូវប្រើសតិកំណត់ដឹងរូប-នាមក្នុងខណៈបច្ចុប្បន្ន គឺកំណត់ដឹងរាល់ៗ ខណៈដែលភ្នែកឃើញរូប ត្រចៀកឮសំឡេង ច្រមុះធំក្លិន អណ្ដាតលិឍរស កាយប៉ះពាល់ត្រូវផោដ្ឋព្វៈ ចិត្ដនឹកគិតធម្មារម្មណ៍ ។
– រូប-នាម (ហៅពេញថា រូបធម៌-នាមធម៌) នេះជាការហៅបញ្ចក្ខន្ធដោយសង្ខេប
១- រូបក្ខន្ធ ១ ចែកចេញជា ២៨ គឺ
– មហាភូតរូប ៤ គឺ បឋវី អាបោ តេជោ វាយោ
– ឧបាទាយរូប ២៤ គឺ
បសាទរូប ៥ គឺចក្ខុបសាទរូប សោតបសាទរូប ឃានបសាទរូប ជិវ្ហាបសាទរូប កាយបសាទរូប
វិសយរូប(គោចររូប) ៤ គឺវណ្ណរូប សទ្ទរូប គន្ធរូប រសរូប
ភាវរូប ២ គឺ ឥត្ថីភាវរូប បុរិសភាវរូប
ហទយរូប ១ គឺហទយវត្ថុ
ជីវិតរូប ១ គឺជីវិតិន្ទ្រិយរូប
អាហាររូប ១ គឺរូបដែលបានអំពីកពឡីការាហាររូប
បរិច្ឆេទរូប ១ គឺអាកាសធាតុដែលនៅខាន់រូបកលាបនិងរូបកលាប
វិញ្ញត្តិរូប ២ គឺកាយវិញ្ញត្តិ វចីវិញ្ញត្តិ
វិការរូប ៣ គឺលហុតារូប មុទុតារូប កម្មញ្ញតារូប
លក្ខណរូប ៤ គឺឧបចយរូប សន្ដតិរូប ជរតារូប អនិច្ចតារូប
រឿងរូបធម៌នេះនៅមានលម្អិតពិស្ដារជាច្រើនទៀត …..
២. នាមខន្ធ ៤ គឺ
– វេទនាខន្ធ១, សញ្ញាខន្ធ១, សង្ខារក្ខន្ធ៥០ = (ចេតសិក៥២) ជានាម
– វិញ្ញាណក្ខន្ធ ១ (ដោយលម្អិតមាន ៨៩/១២១) ជានាម
ទាំង ៤ នេះជានាមខន្ធ ឬនាមធម៌ ។
