Category: បណ្ឌិតធម្មណាត

កាលពីនៅក្មេងជាសិស្សថ្នាក់បឋមសិក្សា លោកគ្រូបានដាក់សំណួរជាចំណោទឱ្យគិត មិនជាចំណោទសម្រាប់យកពិន្ទុអីទេ លោកគ្រូខ្ញុំគាត់គូរក្រឡាចត្រង្គជា ៩ ក្រឡា ហើយឱ្យសិស្សក្នុងថ្នាក់ដាក់លេខចូលក្នុងក្រឡានីមួយៗ ពីលេខ ១ ដល់លេខ ៩ ស្មើនឹងចំនួនក្រឡា លេខនីមួយៗដាក់បានតែម្ដង បើដាក់ក្នុងក្រឡាមួយហើយ មិនអាចដាក់លេខដដែលទៅក្នុងក្រឡាដទៃទៀតបានទេ ដាក់រួចហើយត្រូវបូកឱ្យបានចំនួន ១៥ បូកពីលើចុះក្រោម ពីស្ដាំទៅឆ្វេង ឬបូកបញ្ឆៀង…

នៅក្នុងសេចក្ដីអធិប្បាយឈាន យើងបានឃើញពាក្យថា “សម្លឹងបដិភាគនិមិត្ត” ក្នុងឈាននីមួយៗ ជារឿយៗ ព្រមទាំងពាក្យដទៃទៀត ការសិក្សាពុទ្ធសាសនធម៌ បើយើងចេះយល់ពាក្យទាំងអស់នោះ ឬមានជាទិន្នន័យនៅក្នុងចិត្ត នឹងធ្វើឱ្យយល់រឿងដែលគេអធិប្បាយបានល្អឡើង ហេតុដូច្នេះ ពុទ្ធសាសនិកគប្បីស្វែងយល់ពាក្យណាដែលមិនបានយល់ សង្ស័យថាវាគឺជាអ្វី បើពុំនោះទេ នឹងមិនអាចយល់បានងាយឡើយ ។ បដិភាគនិមិត្តនោះ តើដូចម្ដេចដែរ? សូមអញ្ជើញសិក្សាស្វែងយល់ “គោលធម៌”…

អធិប្បាយឈាន(៦) កាលពីផុស្ដកន្លងមក យើងបានសិក្សាអំពីធម្មជាតិខាងល្អ(អង្គឈាន) ដែលកើតឡើងក្នុងចិត្តរបស់អ្នកបានឈាន(ឈានលាភី) កាលធម្មជាតិទាំងនោះកើតឡើងហើយ ក៏ធ្វើឱ្យធម្មជាតិដែលមិនល្អ(នីវារណធម៌)បាត់បង់ទៅអស់រយៈពេលដែលអ្នកបានឈាននៅមិនចេញពីឈាន ជាសេចក្ដីសុខដ៏អស្ចារ្យមួយ នេះជាសក្ខីភាពនៃពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់អង្គព្រះបរមសាស្ដាថា នៅមានប្រសិទ្ធិភាពមិនហួសសម័យ ជាអកាលិកោសម្រាប់អ្នកមានព្យាយាមបដិបត្តិជានិច្ច… ថ្ងៃនេះសូមអធិប្បាយបន្ដដូចតទៅនេះ —————————- ប្រភេទលំដាប់ថ្នាក់នៃឈាន ក្នុងព្រះអភិធម្មបានចែកលំដាប់ថ្នាក់នៃឈានទុក ៥ ថ្នាក់ ហៅថា ឈានបញ្ចកន័យ គឺ –…

អធិប្បាយឈាន(៥) ក្នុងផុស្ដកន្លងមក បានអធិប្បាយអង្គឈានដែលជាគូបដិបក្ខនឹងនីវរណធម៌បាន ២ គឺវិតក្កនិងវិចារ ថ្ងៃនេះសូមអធិប្បាយផ្ដល់ជូនសម្រាប់ស្វែងយល់គោលធម៌ស្ដីអំពីឈានបន្ដដូចតទៅនេះ- ៣. បីតិ គឺសភាពឆ្អែតចិត្តដោយត្រេកអរ កាលបើវិតក្កធ្វើតួនាទីលើកចិត្តឡើងកាន់អារម្មណ៍ និងវិចារត្រកងផ្ដោតចិត្តឱ្យតាំងមាំជាប់ក្នុងអារម្មណ៍បានហើយ នឹងមានសភាពព្រឺព្រួចត្រេកអរឆ្អែតចិត្តផ្សព្វផ្សាយកើតឡើង ខណៈដែលចិត្តកំពុងកើតអារម្មណ៍បែបនេះ សេចក្ដីព្យាបាទចងចិត្តគំកួននឹងឱ្យអ្នកដទៃវិនាសនឹងមិនអាចកើតឡើងបាន ព្រោះបីតិបានគ្របសង្កត់ព្យាបាទនីវរណដោយវិក្ខម្ភនប្បហាន ។ …………… បីតិ សេចក្ដីឆ្អែតចិត្តជ្រួតជ្រាបដោយអំណរ មាន…

អធិប្បាយឈាន(៤) ការលះនីវរណធម៌ដោយអង្គឈាន ការសង្កត់នីវរណ៍ ឬលះនីវរណ៍ដោយអំណាចអង្គឈាន ភាសាវិជ្ជាការក្នុងធម៌ហៅថា “វិក្ខម្ភនប្បហាន”(លះដោយគ្របសង្កត់ទុក) ដូចបានអធិប្បាយក្នុងផុស្ដគ្រាទី ៣ ថា ក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង ភាគច្រើននៃពេលវេលារបស់ដំណើរជីវិត មានធម្មជាតិ ៥ យ៉ាងដែលភាសាវិជ្ជាការក្នុងធម៌ហៅថា “នីវរណធម៌” នៅប្រចាំក្នុងចិត្តជានិច្ច ។ នីវរណធម៌ទាំង ៥ នឹងត្រូវសង្កត់ទុកដោយអង្គឈាន…

អធិប្បាយឈាន(៣) ក្នុងអំពើដែលជាកុសលកម្ម មានការធ្វើទានជាដើម កុសលចេតនាកើតឡើងពេលណា “មហាកុសលចិត្ត” រមែងកើតឡើងភ្លាមក្នុងខណៈនោះៗ ប៉ុន្ដែក្នុងកុសលកម្មដែលខ្ពស់ជាងនេះ ដូចជារូបាវចរកុសល ពោលគឺកុសលកម្មថ្នាក់ឈាន មិនដូច្នោះឡើយ ។ រូបាវចរចិត្ត(ចិត្តស្ងប់ថ្នាក់ឈាន)នឹងកើតឡើងបាន លុះណាតែមានការចម្រើនសមថភាវនាដែលចិត្តស្ងប់ដល់ថ្នាក់អប្បនាសមាធិ គឺចិត្តចូលភ្ជាប់នែបនិត្យនៅក្នុងអារម្មណ៍ឈាន មានកសិណជាដើម អាចពោលបានក្នុងន័យមួយទៀតថា ខណៈដែលអ្នកបដិបត្តិកំពុងចម្រើនភាវនានោះ ក្រុមចេតសិកធម៌(អង្គប្រកបរបស់ចិត្ត)ដែលកើតព្រមគ្នាជាមួយចិត្តមួយក្រុម នឹងធ្វើតួនាទីបង្ក្រាបនីវរណធម៌ដែលជាធម្មជាតិរារាំងមិនឱ្យឈានចិត្តកើតឡើង នីវរណធម៌ទាំង…

អធិប្បាយឈាន(២) “ចិត្តមិនដែលទំនេរប្រាសចាកអារម្មណ៍” នេះជាគោលការណ៍ក្នុងពុទ្ធធម៌ បានសេចក្ដីថា រាល់ខណៈរបស់ជីវិតតាំងពីកើតដល់ស្លាប់ ចិត្តឈោងចាប់យកអ្វីមួយមកជាអារម្មណ៍រាល់ពេលវេលាមិនដែលឈប់មិនដែលនឿយ ។ ចិត្តទទួលអារម្មណ៍បានតាមទ្វារ ៦ ទ្វារ ដូច្នេះអារម្មណ៍ក៏មាន ៦ ទៅតាមទ្វារដែរ គឺ ភ្នែក(ចក្ខុវិញ្ញាណ)ទទួលរូប(រូបារម្មណ៍)ជាអារម្មណ៍, ត្រចៀក(សោតវិញ្ញាណ)ទទួលសំឡេង(សទ្ទារម្មណ៍)ជាអារម្មណ៍, ច្រមុះ(ឃានវិញ្ញាណ)ទទួលក្លិន(គន្ធារម្មណ៍)ជាអារម្មណ៍ ។ល។ ក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃ ចិត្តរត់ឆ្វេចឆ្វាចចុះឡើងដូចស្វា…

អធិប្បាយឈាន(១)ខ្ញុំបានផុស្ដរឿងគោលធម៌ សម្ដែងអំពីឈានទាំងអស់ដែលមានក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនា ដើម្បីជាការសិក្សាសរុបបានជា៖– លក្ខណូបនិជ្ឈាន សំដៅដល់ឈានក្នុងវិបស្សនាភាវនា(លក្ខណៈ គឺត្រៃលក្ខណ៍)– អារម្មណូបនិជ្ឈាន សំដៅដល់ឈានក្នុងសមថភាវនាគឺ រូបឈាននិងអរូបឈាន (អារម្មណ គឺអារម្មណ៍សម្រាប់បដិបត្តិសមថៈ ៤០ យ៉ាង) ដើម្បីឱ្យយល់រឹតតែច្បាស់ឡើង ថ្ងៃនេះសូមអធិប្បាយឈានបន្ដ ដោយយោងភ្ជាប់ទៅនឹងចំណែកឬកត្តា(factors)ផ្សេងៗ ដែលត្រូវយល់ដូចតទៅនេះ————————— អត្ថន័យនៃឈាន ឈាន បានដល់ការផ្ដោត…