គំនិតត្រូវ នាំទៅឃើញការពិត

ពុទ្ធវចនៈក្នុងធម្មបទ គាថាទី ១១-១២

គំនិតត្រូវ នាំទៅឃើញការពិត
RIGHT PERCEPTION LEADS TO THE REALIZATION OF TRUTH

असारे सारमतिनो, सारे चासारदस्सिनो।
ते सारं नाधिगच्छन्ति, मिच्छासङ्कप्पगोचरा॥
सारञ्‍च सारतो ञत्वा, असारञ्‍च असारतो।
ते सारं अधिगच्छन्ति, सम्मासङ्कप्पगोचरा॥

អសារេ សារមតិនោ, សារេ ចាសារទស្សិនោ;
តេ សារំ នាធិគច្ឆន្តិ, មិច្ឆាសង្កប្បគោចរា ។

ពួកជនណាឃើញអសារធម៌ថាជាសារៈផង ឃើញសារធម៌ថាជាអសារៈផង
ពួកគេជាអ្នកមានតម្រិះខុសជាអារម្មណ៍ នឹងមិនបានទទួលនូវសារធម៌ ។

សារញ្ច សារតោ ញត្វា, អសារញ្ច អសារតោ;
តេ សារំ អធិគច្ឆន្ដិ, សម្មាសង្កប្បគោចរា ។

ពួកជនណាដឹងសារធម៌ថាជាសារៈផង ដឹងអសារធម៌ថាជាអសារៈផង
ពួកគេមានតម្រិះត្រូវជាអារម្មណ៍ រមែងបានទទួលនូវសារធម៌ ។

Asāre sāramatino, sāre cāsāradassino;
Te sāraṃ nādhigacchanti, micchāsaṅkappagocarā.

In the unessential they imagine the essential, in the essential they see the unessential, -they who entertain (such) wrong thoughts never realize the essence.

Sārañca sārato ñatvā, asārañca asārato;
Te sāraṃ adhigacchanti, sammāsaṅkappagocarā.

What is essential they regard as essential, what is unessential they regard as unessential, -they who entertain (such) right thoughts realize the essence.
——————————————

Story: រឿងសញ្ជយបរិព្វាជក

The Venerable Sāriputta and Moggallāna mentioned to the Buddha that they could not persuade their former teacher to see the Buddha and hear His Dhamma as he was attached to his followers. The Buddha then explained the difference between those who think rightly and those who think wrongly and the inevitable results of such thinking.

ឧបតិស្សមាណព(ព្រះសារីបុត្រ) និងកោលិតមាណព(ព្រះមោគ្គល្លាន) កាលស្វែងរកមោក្ខធម៌ បានចូលទៅបួសក្នុងសំណាក់សញ្ជយបរិព្វាជកក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះ បានរៀនចប់លទ្ធិសម័យរបស់សញ្ជយជាអាចារ្យ តែមិនបានសម្រេចមោក្ខធម៌ ទាំងពីរនាក់សម្រេចចិត្តចេញស្វែងរកមោក្ខធម៌ពីសំណាក់បណ្ឌិតផ្សេងៗ ដោយបានធ្វើកតិកាថា បើអ្នកណាបានសម្រេចធម៌មុន នឹងប្រាប់ដល់គ្នានិងគ្នា ។ ព្រះបរមសាស្ដាសេ្ដចយាងដល់ក្រុងរាជគ្រឹះតាមលំដាប់ ទ្រង់ទទួលវេឡុវ័ន(ព្រៃឫស្សី)ពីព្រះបាទពិម្ពិសារ ហើយទ្រង់ប្រថាប់នៅក្នុងវត្តវេឡុវ័ននោះ ។ កាលនោះឧបតិស្សបរិព្វាជកបានឃើញព្រះអស្សជិថេរៈ ក្នុងខណៈកំពុងដើរបិណ្ឌបាត ឃើញអាការសង្រួមគួរជាទីជ្រះថ្លា ក៏ដើរតាមទៅពីក្រោយ លុះព្រះអស្សជិថេរៈធ្វើភត្តកិច្ចរួចហើយ ក៏ចូលទៅសន្ទនានឹងព្រះថេរៈ ទីបំផុត… ព្រះអស្សជិបានសម្ដែងថា

“ធម៌ទាំងឡាយណា មានហេតុជាដែនកើត ព្រះតថាគតត្រាស់ហេតុកើត និងហេតុរលត់នៃធម៌ទាំងឡាយនោះ ព្រះមហាសមណៈមានប្រក្រតីត្រាស់យ៉ាងនេះ” ឧបតិស្សបរិព្វាជកគ្រាន់តែស្ដាប់ពីរបទខាងដើមប៉ុណ្ណោះ ក៏តាំងនៅក្នុងសោតាបត្តិផលប្រកបដោយពាន់ន័យ ។ ឧបតិស្សសម្ដែងគាថានេះប្រាប់មិត្តរបស់ខ្លួនៗ ក៏បានសម្រេចជាព្រះសោតាបន្ន ទាំងពីរនាក់បានទៅបបួលសញ្ជយបរិព្វាជក ដែលជាអាចារ្យរបស់ខ្លួនឱ្យទៅកាន់សំណាក់ព្រះសាស្ដា តែសញ្ជយបដិសេធមិនព្រមទៅ ។ ក្រោយពីបានទទួលឧបសម្បទាជាភិក្ខុហើយ ព្រះមោគ្គល្លានបានចូលទៅអាស្រ័យនៅក្នុងកល្លវាលគាម បានស្ដាប់ព្រះធាតុកម្មដ្ឋាន ក៏បានសម្រេចជាព្រះអរហន្ដក្នុងថ្ងៃទី ៧ ។ ចំណែកព្រះសារីបុត្ត កន្លងទៅកន្លះខែ ចូលទៅក្នុងក្រុងរាជគ្រឹះ អាស្រ័យរូងភ្នំជ្រូកឈ្មុស បានស្ដាប់វេទនាបរិគ្គហសូត្រ ដែលព្រះសាស្ដាសម្ដែងចំពោះទីឃនខបរិព្វាជកជាក្មួយរបស់ខ្លួន ក៏បានសម្រេចទីបំផុតនៃសាវកបារមីញាណ ។

ព្រះថេរៈទាំងពីរអង្គ បានទូលព្រះបរមសាស្ដា ចាប់ផ្ដើមអំពីខ្លួននាំគ្នាទៅមើលមហោស្រពលើកំពូលភ្នំ…. បានបញ្ជាក់ប្រាប់អំពីលទ្ធិដ៏គ្មានសារៈរបស់សញ្ជយ ហើយបានបបួលសញ្ជយបរិព្វាជកឱ្យមកកាន់សំណាក់ព្រះសាស្ដា តែសញ្ជយមិនព្រម លុះទ្រង់ព្រះសណ្ដាប់ហើយ ទើបត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សញ្ជយប្រកាន់យកអ្វីដែលគ្មានសារៈថាមានសារៈ និងអ្វីដែលមានសារៈថាគ្មានសារៈ ព្រោះខ្លួនជាមិច្ឆាទិដ្ឋិ ។ល។
——————————————

Source: Dhammapada: yamaka vagga; 11^th and 12^th gāthā,
Translated with brief stories by Nārada Thera (2522-1978)

ប្រែពីបាឡីជាភាសាខ្មែរដោយ តាអារាមប៊យ
២៥ កក្កដា ២០១៩