ព្យញ្ជនៈខ្ជាក់បក្សាបក្សី

ទស្សនាថ្ងៃនេះ: 78

បទកាកគតិ

សម្បតិ្តធម្មជាតិ	សម្បូរព្រោងព្រាត	ជាតិជាបក្សា
បក្សីតូចធំ	ជុំសព្វទិសា	ព្រៃស្រុកសីមា
	ច្រើនហួសហាស្តី ។
ខ្លះរស់ក្នុងស្រុក	ខ្លះទៀតឃើញមុខ	នៅតែឯព្រៃ
ខ្លះមានសំបុក	ទុំជ្រកអាស្រ័យ	ខ្លះរស់ផ្ទាល់ដី
	តាមនិស្ស័យខ្លួន ។
ខ្លះមានរូងរន្ធ។	ការពារអាសន្ន	បានយ៉ាងមាំមួន
ពេលមានសត្រូវ	ប៉ងបៀតបៀនខ្លួន	រត់រកជ្រកពួន
	រួចខ្លួនគ្រប់គ្រា ។
ខ្ញុំសូមរៀបរាប់	រើសរកមកភ្ជាប់	ជាប់តួអក្ខរា
ចារឆ្លាក់ខ្ជាក់ឈ្មោះ	អស់សព្វបក្សា	បក្សី⁽¹⁾ផងណា
	ចារជាលំដាប់ ។
ក មានកេងកង	កុកក្រកកុកគ្រោង	កុកសកុកសាប់
ក្រសាក្រៀលក្រួច	ក្អែកកាចាតចាប់	កង្កួច កដប
	កំផ្លុកក្ងោកក្ង ។
ខ មានខ្ទប់ដី	ខ្មៅសស្រុកព្រៃ	ខ្ទប់ដីលឿងពណ៌
ខ្វែកត្រោកតូចធំ	ខ្វែកអុច-ក-ស	ខ្លែងឆាបលឿងល្អ
	ខ្លែងស្រាកខ្លែងខ្មោច ។
គ មានគូកសត្វ	យំយាមមិនស្ងាត់	គួរឱ្យអាណោច
គ្រលីងគ្រលោង	យំឮក្រលួច	គ្រលែងវែកហួច
	គ្រលួចជាប់ចិត្ត ។
ឃ ឃើញតែឃ្មុំ	ស្រុកព្រៃជ្រោះភ្នំ	ធំតូចតាមផ្លិត
មានទឹកឈ្ងុយឆ្ងាញ់	ផ្អែមស្អិតជាប់ចិត្ត	មួយទៀតក្រពិត
	ពោលគឺសត្វឃ្លុំ ។
ង មានងាវកក	ស្រដៀងកុកក្រក់	ស្លក-ក-ដូចត្រុំ
ចូលចិត្តព្រៃស្រោង	ជ្រលងជ្រោះភ្នំ	ដល់ពេលស្រែកយំ
	យំហៅខ្លួនឯង ។
ច មានចចាត	ចេកទុំសំស្អាត	ចេកខ្ចីខ្លីវែង
ចាបពូកចាបចៀប	ចាបក្រចគ្រឹកគ្រេង	ចាបដង្កូវក្មេង
	ចាបលេងកំប៉ោយ ។
ឆ ដូចជាឆោត	ឆ្លេឆ្លារហូត	ស្រូតស្រែកដង្ហោយ
ដង្ហៅឆ្វេងស្តាំ	មិនចាំមុខក្រោយ	ឥឡូវថ្លោះធ្លោយ
	រុះរោយបាត់អស់ ។
ជ មានជើងទៀន	ជើងទោក៏មាន	ជើងទៀនជើងស្រស់
ច្រើននៅសមុទ្រ	ច្រើនផុតតាមកោះ	ជ្រឹងធំជ្រឹងកោះ
	ជ្រឹងអង្កាមស្រែ ។
ឈ ឈាមស្ងៀមឈឹង	មិនមានដំណឹង	ដឹងឈ្មោះអ្វីទេ
ឈឺឬមួយជា	ឈានឈប់ឈរក្បែរ	ឬឈ្មួញថៅកែ
	លួចលក់អស់ហើយ ។
ញ មិនមានសោះ	ឬមិនទាន់ញាស់	ឬស្លាប់អស់ហើយ
សួរសព្វញាតិសា	ប្រាថ្នាចម្លើយ	គ្មាននរណាឆ្លើយ
	ឱ្យបានដឹងដាន ។
ដ មានដូនតា	ដល់ខែវស្សា	ដេរដាសពេញឋាន
ពិសេសខែភ្ជុំ	យំរកសន្តាន	សាច់សាព្រៀងលាន
	ដូចឃ្លានអាហារ ។
ឋ ឋិតឋានឆ្ងាយ	ហួសហាបរិយាយ	រាយរាប់ប្រាប់ថា
មានឬមិនាមាន	ព្រោះគ្មានសញ្ញា	សូមសព្វញាតិសា
	មេត្តាជួយផង ។
ឌ ដូចតែគ្នា	សួរសព្វមីងមា	ញាតិមិត្តប្អូនបង
គ្មាននរណាមួយ	ដឹងត្រួយដើមដង	យកមកចងក្រង
	ចងទុកជាក្រាំង ។
ឍ មានឍាមរា	ហង្សជាតិបក្សា	មហាក្លាខ្លាំង
ជាស្តេចបក្សី	គ្មានអ្វីប្រឆាំង	ឬហ៊ានតតាំង
	ទប់ទល់តប់ត ។
ណ មានណូរី	បក្សីសោភី	រូបស្រស់បវរ
ស្រដៀងសេកសោម	រូបឆោមលោមពណ៌	ក្រហមស្រស់ល្អ
	ឆ្លុះពណ៌ស្រទំ ។
ត មានតាវ៉ៅ	ត្មាតភ្លើងត្មាតខ្មៅ	ត្រដក់ថ្នក់ធំ
ត្រុំត្រដេវិច	ត្រយងស្រែកយំ	ត្រចៀកកាំត្លុម
	ត្រសេះត្រុំត្វា ។
ថ ថាមិនត្រូវ	សាកសួរម៉ែឳ	មីងមាយាយតា
មានតែថ្លាន់ថ្លែន	លោកថ្លែងដោះសារ	មិនមែនបក្សា
	ថាសោះតែខាន ។
ទ មានទទា	ទីទុយទុងទា	ទោមទៀវតិរច្ឆាន
ទាទឹកទាគោក	ស្រុកព្រៃក៏មាន	ទុកទ្រូរំខាន
	យំគ្មានទំនេរ ។
ធ ធីបទុកសិន	រងចាំសុបិន	ឬស៊ើបសួរគេ
បើមានចម្លើយ	ឆ្លើយឆ្លងហូរហែ	ខ្ញុំនឹងរិះរេ
	ចារជូនជាថ្មី ។
ន មានរនាល	រាងស្ទើរជាងក្រៀល	ក-ជើងមិនខ្លី
ចូលចិត្តមច្ឆា	មានចង្វាត្រី	ចឹកជាចំណី
	ចិញ្ចឹមអាត្មា ។
ប មានបគូ	ប៉ោលតោកយំយូរ	ប្រមង់សង្ហា
ប្រវឹកប្រវែក	មិនស្រែកឡូឡា	ប្រចៀវមុខស្វា
	យាត្រាពេលយប់ ។
ផ ដូចផិតផើយ	មិនមានឃើញឡើយ	ឬនៅក្រៅភព
ឬភឿនផឹកស៊ី	ផុងផុតទំនប់	ស៊ីផឹកមិនឈប់
	ស៊ីផុតពូជអស់ ។
ព មានពពេច	ពពូលបូលព្រិច	ព្រាបយំស្រណោះ
ពភ្លាក់ភ្លីភ្លើ	មិនមើល៍អីសោះ	ពពុះទឹកទាស់
	យំខ្សោះទឹកភ្នែក ។
ភ មានភូវាំង	ភពភូមិទីតាំង	ដឹងដោយសម្រែក
ស្រែកគួរឱ្យខ្លាច	កំណាចកាចប្លែក	ភមរាយំយែក
	ស្រែកប្រាប់ភរិន្ទ ។
ម មានមាន់ស្រុក	មាន់ព្រៃគរគោក	មានទឹកមុមធិន(²)
មាន់ទោរមាន់ទោម	មៀមមុមធុំក្លិន	មុខមាំឆ្អៅឆ្អិន
	មើលចំចង់ខ្លាច ។
យ យក្ខយឹត⁽³⁾អស់	យឹតមិនស្រណោះ	យឹតព្រោះអំណាច
យឹតមិនរើសមុខ	យឹតមិនកោតខ្លាច	យឹតដល់តែដាច់
	ផុតពូជពង្សអស់ ។
រ មានរំពេ	ស្ទឹងបឹងទន្លេ	សមុទ្រត្រើយកោះ
មានច្រើនអនេក	ត្រារាប់មិនអស់	រនាលស៊ីរ៉ស
	រៃយំសោកា ។
ល មានលលក	បាយខ្មោចទ្រាំងគូក	ល្វាចេកបែកសារ
ប៉ប៉ាច់ប៉ប៉ោច	ខូចខាតសាច់ការ	ល្អូតតូចធំថា
	ពួកអាអេចអូច ។
វ វីវរហើយ	មិនមានឃើញឡើយ	តាមត្រើយធំតូច
ដូចជាវិនាស	និរាសផុតពូជ	ឬមានអ្នកខូច
	លបលួចលក់អស់ ។
ស មានសេកសោម	សារិកាកែវឆោម	ស្ទាំងស្លាបឆាបហោះ
សេកសោមបណ្ឌិត	គិតមិនទើសទាស់	សារិកាកែវស្រស់
	ឈ្មោះគួរស្រឡាញ់ ។
ហ មានសត្វហង្ស	កេរ្តិ៍ឈ្មោះផូរផង	ហង្សគួរស្រឡាញ់
ហង្សលឿងខៀវស	ហង្សប្រាក់ទាក់ខ្លាញ់⁽⁴⁾	ហង្សមាសកណ្តាញ់
	ហង្សលើករាសី ។
ឡ មានឳឡ	ស្រែកឮឡើងខ្ទ័រ	ញ័រអស់ស្មារតី
ស្រែកទៅទិសណា	ទិសនោះភិតភ័យ	កើតគ្រោះអប្រិយ
	ចង្រៃអន្តរាយ ។
អ មានឥន្ទ្រី	អាអូតឈ្មោលញី	អកអន្ទេបបាយ
អន្ទេបខ្មៅស	ប្រផេះកន្ត្រៃ	អកចាំប្រឡាយ
	ចាំចឹកចំណី ។
រៀបរាប់បក្សា	រាយតាមអក្ខរា	ចារជូនខ្លីៗ
បើមានខុសឆ្គង	សូមទានប្រណី	សូមចប់សេចក្តី
	ប៉ុណ្ណេះឯងហោង ៕

១- សូមបញ្ជាក់ថាៈ ឈ្មោះសត្វដែលមាននៅក្នុងអត្ថបទកំណាព្យនេះ មិនមែនសុទ្ធតែបក្សាបក្សីទាំងអស់នោះទេ, សូមមេត្តាអភ័យទោសផង! ↩︎
២- មុមធិន គ្រលាស់ថា មិនធំ ↩︎
៣- យឹត មានន័យថា ស៊ីមិនគិត ឬ បំផ្លាញមិនគិត ↩︎
៤- ទាក់ខ្លាញ់ មានន័យថា ទាក់លាភ ↩︎

និពន្ធដោយៈ ព្រះបវរសត្ថា កៅ ពុទ្ធា ជោតញ្ញាណោ