សម្តេចសង្ឃ និល ទៀង

សម្តេចព្រះមហាសង្ឃរាជ គណៈមហានិកាយ
ព្រះនាម និល ទៀង

ព.ស. ២៤០១ – ២៤៥៧
គ.ស. ១៨៥៧ – ១៩១៣

         ព្រះអង្គទ្រង់ប្រសូត នៅថ្ងៃសៅរ៍ ៧កើត ខែអាសាធ ឆ្នាំវក ឆស័ក ព.ស ២៣៦៨ គ.ស ១៨២៤ ក្នុងស្រុកពោធិព្រះបាទ ខែត្រកៀនស្វាយ (ស្រុកកៀនស្វាយ ខែត្រកណ្តាល បច្ចុប្បន្ន) ។ ព្រះអង្គជាបុត្រច្បង នៃបិតានាម និល មាតានាម ឡឹក ។

         ក្នុង គ.ស.១៨៣១ កាលនោះកុមារ ទៀង ទើបតែអាយុបាន ៨ឆ្នាំ ទ័ពយួន និង សៀម បានពើបប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លា នៅតំបន់ កៀនស្វាយ, ដើម្បីដណើ្តមយកស្រុកខែ្មរ គ្រួសារសម្តេច ទៀង ទាំងប៉ុន្មានត្រូវទ័ពសៀមចាប់កេណ្ឌកៀរយកទៅស្រុកសៀមទុកធ្វើជា ទាសាទាសី ។ កុមារ ទៀង និងជីដូនត្រូវគេបញ្ជូនឱ្យទៅរស់នៅឯទីក្រុងបាងកក ។ នៅទីនោះ កុមារ ទៀង បានជួបនឹងមាម្នាក់ឈ្មោះ ពៅ ជាអាមាត្យរបស់ព្រះបាទសម្តេច ព្រះ អង្គឌួង កាលព្រះអង្គនៅជាព្រះអង្គម្ចាស់, ដែលសៀមកេណ្ឌ កៀរយកទៅធ្វើជា ឈ្លើយដែរ ។ ចំណែកគ្រួសារសម្តេចមួយផ្នែកទៀត ត្រូវសៀមបញ្ជូនទុកឱ្យរស់នៅ ស្រុក មង្គលបុរី ក្នុងខែត្របាត់ដំបង ។

         ព្រះអង្គមានព្រះជន្មាយុបាន ១១ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំមមី ឆស័ក ព.ស ២៣៧៨ គ.ស ១៨៣៤ បានបំពេញផ្នួសជាសមណេរ នៅវត្តមួយនៅទីក្រុងបាងកក ។

         ព្រះជន្មាយុបាន ២១ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំរោង ព.ស ២៣៨៨ គ.ស ១៨៤៤ សម្តេចព្រះ ណាំងក្លាវ ព្រះចៅក្រុងសៀម ទ្រង់ព្រះរាជានុញ្ញាតឱ្យសាមណេរ ទៀង ចូលបំពេញ ឧបសម្ប័ទ ក្នុងនាគខ្នានព្រះរាជទ្រព្យ នៅវត្តព្រះស្រីរតនសាស្តារាមគឺ វត្តព្រះកែវ មរកត ក្រុងបាងកក ។

         ព្រះជន្មាយុបាន ២៦ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំរកា ឯកស័ក ព.ស ២៣៩៣ គ.ស ១៨៤៩ ព្រះអង្គបានទៅថ្វាយព្រះពរលាសម្តេចព្រះ ណាំងក្លាវ ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ។ លុះមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាហើយ ព្រះបាទហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតីព្រះ អង្គឌួង ទ្រង់សូម និមន្តឱ្យគង់នៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយទ្រង់បានធ្វើព្រះរាជសុភអក្សរ ថ្វាយសម្តេចព្រះ ណាំងក្លាវ ។

         ព្រះជន្មាយុបាន ៣៤ឆ្នាំ ក្នុងម្សាញ់ នពស័ក ព.ស ២៤០១ គ.ស ១៨៥៧ ព្រះបាទ សម្តេចព្រះហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតីព្រះ អង្គឌួង ទ្រង់បានបានលើកព្រហ្មមុនី និល ទៀង ឱ្យគង់ទីសម្តេចព្រះមហាសង្ឃរាជក្រុងកម្ពុជា ។

         លុះរំលងពីនោះមកបានមួយឆ្នាំ ព.ស ២៤០២ គ.ស ១៨៥៨ ព្រះបាទសម្តេច ព្រះហរិរក្សរាមាធិបតីព្រះ អង្គឌួង ទ្រង់បានតាំង សម្តេចមហាសង្ឃរាជ និល ទៀង ជាស្តេចសង្ឃរាជពេញទី ហើយបានរៀបចំពីធីថ្វាយទឹកក្លស់ទឹកស័ង្ខ នៅក្រុងឧដុង្គមាន ជ័យ មានគោរម្យងារជា ^‹‹ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជា គណធិបតី សិរីបរមបពិត្រ ជាសង្ឃនាយកតិលកលោកាចរិយោត្តមបរមមេធសង្ឃជេដ្ឋា មហាសង្ឃ រាជា ធម្មិកវរោត្តមបរមបពិត្រដ៏ជាអធិបតីឰដ៏គណសង្ឃ ក្នុងក្រុង កម្ពុជា ជេដ្ឋារដ្ឋាមហាឥន្ទបត្តនគរបវរបូរីរម្យ ឧត្តមរាជបនិជា មហា មគ្គនាយក ^›› សំរេចកិច្ចអស់ទ្រទ្រង់សង្ឃ ព្រះរាជាគណៈទាំងបួនសម្រាប់ ។

         សម្តេចព្រះមហាព្រះសង្ឃរាជ និល ទៀង ព្រះអង្គមានឋានន្តរស័ក្តិ ជាមហាសង្ឃរាជ នៅក្នុងរាជ្យ ៣ គឺៈ

         ១- ព្រះបាទសម្តេចព្រះហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតីព្រះ អង្គឌួង ។

         ២- ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ។

         ៣- ព្រះបាទសម្តេចព្រះ ស៊ីសុវតិ្ថ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ។

         ព្រះជន្មាយុបាន ៩០ឆ្នាំគត់ នៅក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ព្រះអង្គទ្រង់សោយព្រះទីវង្គត នៅថ្ងៃ ព្រហស្បតិ៍ ២កើត ខែអស្សុជ ឆ្នាំឆ្លូវ បញ្ចស័ក ព.ស ២៤៥៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២ ខែតុលា គ.ស. ១៩១៣ វេលាម៉ោង១២ និង ៤០នាទី អាធ្រាត្រ ដោយព្រះរោគជរាពាធ នៅ ព្រះរាជដំណាក់ វត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ៕

ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ព្រះរាជប្រពៃណីព្រះមហាក្សត្រ និង សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ព.ស. ២៥៤៧ – គ.ស. ២០០៣ ។

វត្តខេមររតនារាម, ថ្ងៃទី៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៩