វីរសមណៈសង្ឃ វ៉ា យ៉ាវ

ជីវប្រវត្តិវីរសមណៈសង្ឃ វ៉ា យ៉ាវ

សម្តេចព្រះមហាឃោសនន្ទ វ៉ា យ៉ាវ

គ.ស. ១៩២៥ – ២០០៧

សម្ដេច​ព្រះមហាឃោសានន្ទ (១៩២៥ – ២០០៧) គឺ​ជា​ព្រះសង្ឃ​​ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា​​គណៈ​ថេរវាទ​មួយ​ព្រះ​អង្គ​ ដែល​ទទួល​ការ​គោរព​យ៉ាង​ខ្ពង់​ខ្ពស់​បំផុត ។ ព្រះ​អង្គ​ជា​ព្រះ​សង្ឃ​រាជ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​នៅ​កម្ពុជា​ក្នុង​ ជំនាន់​​ខ្មែរ​ក្រហម​ (នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស) និង​ ជំនាន់​​បណ្ដូរ​អំណាច​​កំឡុង​សម័យ​កុម្មុយនិស្ត ។ ព្រះនាម​ជា​ភាសា​បាលី​ មហាឃោសានន្ទ មានន័យ​ថា អ្នក​នាំ​មក​នូវ​សេចក្ដី​រីករាយ​ដ៏​ប្រសើរ ។ ព្រះអង្គ​មាន​កិត្តិនាម​យ៉ាង​ល្បី​ល្បាញ​ ក្នុង​​ធ្វើ​ធម្មយាត្រា​​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​​ ។

ការប្រសូត

សម្តេចព្រះមហាឃោសនន្ទ វ៉ា យ៉ាវ ប្រសូតនៅថ្ងៃ១៥កើត ពេញបូណ៌មី ខែមិគសិរ ឆ្នាំឆ្លូវ សប្តស័ក ព.ស. ២៤៦៩ ត្រូវនឹង គ.ស. ១៩២៥ ក្នុងត្រកូលកសិករមួយនៅ ភូមិបារាយណ៍ ឃុំបារាយណ៍ ស្រុកដូនកែវ ខេត្តតាកែវ។

លោកមានបិតានាម ចាយ (អនិច្ចកម្មតាំងពីលោកនៅកុមារ) មាតានាម វ៉ា ស៊ាង។ លោកជាបុត្រទោលតែម្នាក់គត់ក្នុងគ្រួសារនេះ។

☸️តាមរយៈ មជ្ឈមណ្ឌលនៃសហគមន៍សង្ឃខ្មែរ ព្រះពុទ្ធសាសនា នៅរដ្ឋ ម៉ាសសាឈូសិត Massachusetts បានផ្តល់ព័ត៌មានថា សម្តេចព្រះមហាឃោសនន្ទ ប្រសូត ថ្ងៃ២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩១៣ ។ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរខ្មែរបានកែប្រែ បញ្ជីកំណើត ដើម្បីផ្តល់លទ្ធភាពថ្វាយព្រះអង្គនិមន្តទៅបន្តការសិក្សាថ្នាក់បណ្ឌិតនៅប្រទេសឥណ្ឌានាឆ្នាំ១៩៥៣នោះ ។

កុមារភាព

កុមារ វ៉ា យ៉ាវ កើត​នៅ​ខែត្រ​តាកែវ​ ក្នុង​ត្រកូល​កសិករ​ ។ តាំង​ពី​ក្មេង​មក​ម្ល៉េះ កុមារ​រូប​នេះ​មាន​ចំណាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​ផ្នែក​សាសនា ហើយ​បាន​ធ្វើ​ជា​ក្មេងវត្ត​នៅ​អាយុ ៨​ឆ្នាំ ។ កុមារ​នេះ​បាន​បម្រើ​ព្រះ​សង្ឃ​យ៉ាង​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ ធ្វើ​ឲ្យ​ព្រះ​សង្ឃ​ពេញ​ព្រះទ័យ​ជា​ខ្លាំង ។ កុមារ​ វ៉ា យ៉ាវ ​ត្រូវ​បាន​បំបួស​នៅ​អាយុ ១៤​ឆ្នាំ ។ ក្រោយ​មក​ភិក្ខុ​អង្គ​នេះ​បាន​សិក្សា​ចេះ​ស្ទាត់​ភាសា​បាលី​នៅ​វត្ត​​ឯ​ ស្រុក​កំណើត​ហើយ ក៏​បន្ត​មក​សិក្សា​នៅ​ភ្នំពេញ ហើយ​ហួស​ទៅ​បាត់​ដំបង​ទៀត ។ បន្ទាប់​មក​ភិក្ខុ វ៉ា យ៉ាវ ក៏​បាន​បន្ត​ការ​សិក្សា​ថ្នាក់​បណ្ឌិត​​ភាសា​បាលី​នៅ​ឯ​ប្រទេស​ក្លឹង​ទៀត នៅ​​សកលវិទ្យាល័យ​ណាឡ័នដៈ (Nalanda) នៅ​រដ្ឋ​ប៊ីហារ​ (Bihar) ។

ការសិក្សា

កុមារា វ៉ា យ៉ាវ ត្រូវបានមាតាបិតាយកទៅផ្ញើនឹងព្រះសង្ឃដែលគង់នៅក្នុងវត្តបារាយណ៍ដើម្បីបានសិក្សារៀនសូត្រអក្សរ សាស្រ្ត លេខនព្វន្តពីសំណាក់ព្រះគ្រូ។ លុះអាយុបាន ១៤ ឆ្នាំ ក៏បានបួសជាសាមណេរនៅក្នងវត្តដដែល។

បន្ទាប់ពីបព្វជ្ជា ហើយ សាមណេរ វ៉ា យ៉ាវ បានសុំលោកគ្រូឧបជ្ឈាយ៍ទៅគង់នៅវត្តអង្គមេត្រី ជាវត្តព្រះមេគណស្ថិតនៅក្នុងខេត្តតាកែវ ដើម្បីសិក្សាភាសាបាលី។

បន្ទាប់ពីប្រឡងជាប់ថ្នាក់បាលីរងហើយ លោកបាននិមន្តទៅបន្តការសិក្សានៅវត្តកែវព្រះភ្លើង នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីបន្តថ្នាក់ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យ។ លោកបានបំពេញឧបសម្បទាជាភិក្ខុភាវៈនៅឆ្នាំ១៩៥០ ដែលមានសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ និង មាននាមប្បញ្ញតិ្តថា ឃោសានន្ទ ។

បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ថ្នាក់ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យហើយ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៣ ព្រះអង្គបាននិមន្តទៅសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យនាលន្ទា ក្នុងប្រទេសឥណ្ឌារហូតចប់ថ្នាក់បណ្ឌិត ដែលគិតជាឆ្នាំគឺរយៈពេល១៥ឆ្នាំគត់។

ក្រៅពីការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ ព្រះមហាឃោសានន្ទបានសិក្សាពីគោលការណ៍សន្តិភាព និង អហិង្សា ជាមួយនឹងព្រះសង្ឃជនជាតិជប៉ុន ព្រះនាម នីជីដាតស៊ូ  ហ្វូជី Nichidatsu Fujii ជាព្រះសង្ឃដែលគាំទ្រចលនារបស់មហាត្មៈគន្ធី។

ព្រះមហាឃោសនន្ទ ​បាន​សិក្សា​ក្រោម​ការ​បង្រៀន​នៃ​គ្រូអាចារ្យ​​ពុទ្ធសាសនា​ដ៏​មាន​ឥទ្ធិពល​ជា​ច្រើន​អង្គ​ដូច​ជា ព្រះ​សង្ឃ​ជប៉ុន​នាម Nichidatsu Fujii និង​សម្ដេច​​សង្ឃរាជ ជួន ណាត ។

នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៥​​ ព្រះមហាឃោសនន្ទ បាន​ចាក​ចេញ​ពី​ប្រទេស​ក្លឹង​មក​សិក្សា​ ជា​មួយ អាចាន ធ័ម្មទរោ (Ajahn Dhammadaro) នៅ​ឯ​វត្ត​ធុតង្គ​ចៃណា​ នៅ​ ណាខនស៊ីថាម៉ារ៉ាត (Nakorn Sri Dhammaraj) នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូង​ប្រទេស​ថៃ ។

ក្រោយ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម

នៅ​ពេល​ដែល​ខ្មែរ​ក្រហម​ចូល​មក​កាន់​កាប់​អំណាច​នៅ​ឯ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ព្រះមហាឃោសនន្ទ បន្ត​គង់​សិក្សា​នៅ​ឯ​ប្រទេស​​ថៃ​​ ។ នៅ​ពេល​ដែល​ខ្មែរ​ក្រហម​អស់​អំណាច​ទៅ នៅ​ឯ​​ប្រទេស​ខ្មែរ​ នៅ​មាន​សេស​សល់​ព្រះ​សង្ឃ​តែ​មួយ​ចំនួន​តូច​​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ។ នៅ​ពេល​នោះ​ផង​ដែរ ជនភៀសសឹក​បាន​នាំ​គ្នា​ភៀស​​ខ្លួន​នៅ​កាន់​ជុំរុំ​​នៅ​តាម​បណ្ដោយ​ព្រំ​ដែន​​ខ្មែរ​ថៃ ។

នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៧៨ ព្រះមហាឃោសនន្ទ​ បាន​ចាកចេញ​ពី​អាស្រម​នៅ​ឯ​ភាគ​ត្បូង​ប្រទេស​ថៃ​ ហើយ​និមន្ត​ទៅ​កាន់​ជុំរុំ​​ទាំង​នោះ​ដើម្បី​​​ចាត់​ចែង​​ជួយ​ពិនិត្យ​ជនភៀសសឹក​ទាំង​នោះ ។ វត្តមាន​របស់​ព្រះ​អង្គ​នៅ​ឯ​ជុំរុំ​​បាន​ធ្វើឲ្យ​មាន​ការ​រំជួល​ចិត្ត​​ចំពោះ​គ្រប់​ជន​ទាំង​នោះ​ ដែល​ខាន​បាន​ឃើញ​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​យូរ​មក​ហើយ ។ ជនភៀសសឹក​កម្ពុជា​ទាំង​នោះ យំ​ខ្សឹកខ្សួល​នៅ​ពេល​ដែល ​ព្រះមហាឃោសនន្ទ​ សូត្រ​មន្ត​​ផ្សេង​ៗ ដែល​ពួក​គេ​ខាន​បាន​ឮ​នៅ​​ក្នុង​កំឡុង​ពេល​គ្រប់​គ្រង​របស់​ខ្មែរ​ក្រហម ។ ព្រះ​អង្គ​ក៏​បាន​​ចែក​ជា​សៀវភៅ​ធម៌​ដល់​ជន​ដែល​មាន​វិបត្តិ​ទាំង​នោះ​ផង​ដែរ ជា​ការ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឲ្យ​មាន​សង្ឃឹម​​រស់​នៅ​បន្ត​ទៀត ។

នៅ​ពេល​ដែល​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ដួល​រលំ​ទៅ​ ព្រះអង្គ​ជា​សង្ឃ​ ១​អង្គ​ក្នុង​ចំណោម​​ព្រះ​សង្ឃ ៣,០០០​អង្គ ដែល​រស់​រាន​មាន​ព្រះ​ជន្ម ។ នៅ​មុន​ពេល​របប​នេះ​កាន់​អំណាច​ ព្រះសង្ឃ​​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​មាន​ចំនួន​ដល់ ៦០,០០០អង្គ ។ នៅ​កំឡុង​ឆ្នាំ ១៩៧៩ ព្រះ​អង្គ​បាន​បង្កើត​វត្ត​នៅ​ឯ​ជុំរុំ​ជនភៀសសឹក ហើយ​ក៏​បាន​បំបួស​ព្រះ​សង្ឃ​ជា​ច្រើន​អង្គ ប្រឆាំង​និង​បម្រាម​របស់​​យោធា​ថៃ​ ។

គ្រួសារ​ទាំង​មូល​របស់​ព្រះអង្គ រួម​ទាំង​សាច់​ញាតិ និង​សិស្សគណ ត្រូវ​បាន​​សម្លាប់​យ៉ាង​ឃោរឃៅ​ដោយ​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម ។

ការនិមន្តចូលទៅក្នុងសមរភូមិ

ព្រះមហាឃោសានន្ទ បាននិមន្តមកជួបក្រុមជនភៀសខ្លួនខ្មែរជាលើកដំបូងនៅខេត្តស្រះកែវព្រំដែនថៃខ្មែរនៅឆ្នាំ១៩៧៨។ ១ឆ្នាំក្រោយមក ព្រះអង្គបានបង្កើតវត្តជាច្រើននៅតាមជុំរុំ និង បានបំបួសព្រះសង្ឃថ្មីៗជាច្រើនទោះបីព្រះអង្គប្រឈមមុខជា មួយបទបញ្ជាររបស់យោធាថៃយ៉ាងណាក៏ដោយ។

• នៅចុងឆ្នាំ១៩៨០ ព្រះអង្គបាននិមន្តទៅសហរដ្ឋអាមេរិកហើយបានកសាងវត្តខ្មែរមួយនៅទីនោះ។ ឆ្នាំ១៩៨៣ ព្រះអង្គបាននិមន្តទៅកាន់ទីក្រុងរ៉ូម ជួបជាមួយសម្តេចប៉ូបចនប៉ូលទីពីរ Pope John Paul II ជាលើកដំបូង ដើម្បីពិភាក្សាពីការកសាង សន្តិភាពពិភពលោកដោយឈរលើមូលដ្ឋានសាសនា។
• ឆ្នាំ១៩៨៦ សម្តេចប៉ាបចនប៉ូលទី២ និមន្តព្រះអង្គចូលរួមនៅក្នុងទិវាបួងសួងសុំសន្តិភាពនៅ RGC ជាមួយអ្នកដឹកនាំសាសនាពិភពលោកឯទៀតៗ និង ធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំបន្តមក។
• ឆ្នាំ១៩៨៨ បានដឹកនាំប្រតិភូសង្ឃទៅចូលរួមនៅក្នុងការប្រជុំចរចារកសន្តិភាពសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា គាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។
• ១៩៨៩ ទទួលសញ្ញបត្រកិត្តិយសលើផ្នែកសេវាកម្មមនុស្សធម៌ពីសាកលវិទ្យាល័យប្រូវីដែន្ស ទីក្រុងប្រូវីដែន្ស រដ្ឋរ៉ូតអាយឡែនត៍ សហរដ្ឋអាមេរិក (University of Providence, Rhode Island, USA) ។
• ១៩៩១ ទទួលតំណែងងារជាសម្តេច ដែលតែងតាំងឡើងដោយសម្តេចព្រះនរោត្តម សី ហនុ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ និង ទទួលងារជាសម្តេចសង្ឃសន្តិភាពនៅប្រទេសកម្ពុជា។
• ១៩៩១ បានដឹកនាំការធ្វើធម្មយាត្រាដើម្បីសន្តិភាព និង ការផ្សះផ្សាលើកទី១ ចេញពីជុំរុំជនភៀសខ្លួនក្នុងប្រទេសថៃ ចូលមកទីក្រុងភ្នំពេញមុនការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកអ៊ុន តាក់ នៅប្រទេសកម្ពុជា។
• ១៩៩១ បានបោះពុម្ពសៀវភៅ “មួយជំហានម្តង” ជាភាសាខ្មែរ អង់គ្លេស ថៃ អេស្ប៉ាញ ជប៉ុន អាល្លឺម៉ង់ និង ប៉ទុយហ្គាល់….។
• នាំ១៩៩២ បានទទួលពានរង្វាន់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សពីមូលនិធិ Rafto នៅក្រុង Brgen ប្រទេសន័រវ៉ែស។
• ឆ្នាំ១៩៩៣ ដឹកនាំធម្មយាត្រាលើកទី២ ចេញពីអង្គរវត្ត ខេត្តសៀមរាប មកកាន់រាជធានីភ្នំពេញ តាមផ្លូវជាតិលេខ៦ កាត់តំបន់មានសង្គ្រាម ដើម្បីកាត់បន្ថយការភ័យខ្លាចនិងលើកទឹកចិត្តពលរដ្ឋក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោតជាតិ។
• ឆ្នាំ១៩៩៣ ទទួលតំណែងប្រធានកិត្តិយសនៃអង្គការសហពន្ធពន្លឺខ្មែរ និង ជាក្រុមប្រឹក្សាផ្តល់យោបល់ពលរដ្ឋ ដល់សភាធម្មនុញ្ញកម្ពុជាក្នុងការតាក់តែងពង្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
• ឆ្នាំ១៩៩៣ និមន្តចូលរួមក្នុងសន្និសីទសាសនាពិភពលោកនៅទីក្រុងឈីកាហ្គោ (Chicago, Illinois)។
• ឆ្នាំ១៩៩៤ និមន្តចូលរួមក្នុងពិធីសូត្រធម៌បើកធម្មយាត្រាអន្តរសាសនាដើម្បីសន្តិភាព និង ជីវិត នៅទីក្រុង Auschwitz ប្រទេសប៉ូឡូញ។
• ១៩៩៤ ដឹកនាំធម្មយាត្រាលើកទី៣ ឆ្លងកាត់តាមបណ្តាខេត្តដែលមានសង្គ្រាមក្តៅនៅភាគខាងលិចប្រទេសកម្ពុជា។
• ១៩៩៤ ដឹកនាំគណៈប្រតិភូព្រះសង្ឃជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា ចូលរួមប្រជុំចរចាដើម្បីសន្តិភាព នៅទីក្រុងព្យុងយ៉ាង ប្រទេសកូរេខាងជើង ក្រោមព្រះរាជូបត្ថម្ភសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ និង ចូលរួមក្នុងកិច្ចចរចាលើកទី២នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។
• ១៩៩៤ ដឹកនាំគណៈប្រតិភូអន្តរសាសនា ចូលរួមប្រជុំចរចាសន្តិភាពនៅទីក្រុងកូឡុំបូ ប្រទេសសិរីលង្កា ដើម្បីស្វែងរកការបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវីលរ៉ាំរ៉ៃរបស់ប្រទេសនោះ។
• ១៩៩៤ ត្រូវបានស្នើជ្រើសតាំងជាបេក្ខជនសម្រាប់រង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ដោយលោក Claiborne Pell តំណាងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ទទួលបន្ទុកប្រធានគណៈកម្មការទំនាក់ទំនងការបរទេសនៃព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក។
• ១៩៩៥ ត្រូវបានជ្រើសតាំងជាបេក្ខជន រង្វាន់ណូលបែលសន្តិភាពលើកទី២សម្រាប់ឆ្នាំ១៩៩៥ ដែលស្នើដោយសមាជិកព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិករូបដដែល។
• ខែមករា ព្រះអង្គបូជាព្រះកាយចំពោះមជ្ឈមណ្ឌលជន ពិការកម្ពុជា នៅភ្នំពេញ។
• ខែកុម្ភៈ និមន្តចូលរួមសន្និសីទអន្តរជាតិ នៅអាស្រមវង្សសានីត ខេត្តខនាយក ប្រទេសថៃ។
• ខែមីនា និមន្តចូលរួមទិវាសិទ្ធិនារីអន្តរជាតិ នៅក្រុងបាត់ដំបង។ ខែមីនា និមន្តចូលរួមប្រជុំស្តីពីការផ្តល់នូវពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូដល់ប្រទេសអាស៊ីខាងលិច នៅធម្មសាលា ប្រទេសឥណ្ឌា។
• ខែមេសា និមន្តចូលរួមប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះយោបល់អន្តរជាតិ ស្តីពីសាសនា ការអប់រំ និង វប្បធម៌ នៅទីក្រុងអាតាមី ប្រទេសជប៉ុន។
• ខែមេសា និមន្តចូលរួមប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះយោបល់អន្តរជាតិ ស្តីពីសាសនា ការអប់រំ និង វប្បធម៌ នៅវិមាន វីនដរ ខាសល ប្រទេសអង់គ្លេស។
• ខែឧសភា និមន្តចូលរួមសន្និសីទដូនជី និង ស្រ្តីកម្ពុជា នៅព្រែកហូរ ទីក្រុងតាខ្មៅ។
• ខែឧសភា និង មិថុនា ដឹកនាំក្បួនធម្មយាត្រាដើម្បីសន្តិភាពចេញពីព្រំដែនថៃ ទៅកាន់ខេត្តស្វាយរៀង ព្រំដែន ប្រទេសវៀតណាម។ អំពាវនាវឱ្យមានការចរចាសន្តិភាពជាបន្ត និង អំពាវនាវឱ្យមានអនុក្រឹត្យហាមឃាត់ការ ប្រើប្រាស់គ្រឿងផ្ទុះគ្រប់យ៉ាង នៅប្រទេសកម្ពុជា។
• ខែកញ្ញា ចូលរួមប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសន្តិភាព នៅប្រទេសអង់គ្លេស។ ដឹកនាំទិវាអន្តរជាតិដើម្បីសន្តិភាព និង អំពាវនាវការហាមប្រាមការប្រើប្រាស់គ្រាប់មីន។
• ខែតុលា និមន្តចូលរួមសន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីការពិនិត្យមើលឡើងវិញ នូវអនុសញ្ញាស្តីពីការប្រើ ប្រាស់គ្រឿងសព្វាវុធ។
• ខែវិច្ឆិកា និមន្តចូលរួមប្រជុំក្រុមស្ថាបនិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិភាពនៅវិមាន វីនដរ ខាសល ប្រទេសអង់គ្លេស ក្នុងនោះសមាជិកខ្លះជាជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព និង ជាតំណាងជាន់ខ្ពស់នៃសាសនាសំខាន់ៗក្នុងលោក។
• ឆ្នាំ១៩៩៦ ត្រូវបានជ្រើសតាំងជាលើកទី៣ ជាបេក្ខជនរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពសម្រាប់ឆ្នាំ១៩៩៦ ដោយគណៈកម្មការសេវាកម្មមិត្តអាមេរិក (ក្នុងចំណោមអ្នកទទួលរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព ឆ្នាំ១៩៩៧)។
• ខែកុម្ភៈ ដឹកនាំធម្មយាត្រានៅទីក្រុងភ្នំពេញ មួយសប្តាហ៍ប្រឆាំងការប្រើប្រាស់គ្រាប់មីន។
• ខែមេសា ចូលរួមសន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិនៅក្រុងហ្សឺណែវ ស្តីពីការពិនិត្យឡើងវិញនូវអនុសញ្ញាការប្រើប្រាស់អាវុធ និង អំពាវនាវឱ្យឈប់ប្រើប្រាស់ទាំងស្រុងនូវគ្រាប់មីន។
• ខែមិថុនា ដឹកនាំធម្មយាត្រាលើកទី៥ ដើម្បីសន្តិភាពនិងការផ្សះផ្សាជាតិនៅប្រទេសកម្ពុជា ផ្តោតលើការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។
• ខែកក្កដា និមន្តជាតំណាងព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទប្រជុំនៅ Gethsemane រវាងបព្វជិតគ្រីស្ទ និង ព្រះពុទ្ធសាសនាក្រុង Abbey សហរដ្ឋអាមេរិក។
• ខែកញ្ញា ជួបប្រជុំជាមួយលោកស្រី អង់សានស៊ូជី និង គណៈសង្ឃជាន់ខ្ពស់ភូមា នៅប្រទេសភូមា ដើម្បីជួយសម្រាលការឃុំខ្លួន សមាជិកជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែល។
• ខែតុលា ដឹកនាំគណៈប្រតិភូសង្ឃចូលរួមប្រជុំវេទិកាពិភពលោកនៅទីក្រុងសាន់ហ្រា្វន់ស៊ីស្កូ រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា សហរដ្ឋអាមេរិក។
• ខែវិច្ឆិកា ជួបប្រមុខសាសនាកាតូលិក Ruiz និងសមាជិកនានានៃក្រុម Zapatistas នៅក្នុងទីក្រុង Chiapas ប្រទេសមិកស៊ិក ក្នុងឋានៈជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិភាព។
• ខែធ្នូ ជួបជាមួយមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដើម្បីកិច្ចសម្របសម្រួលផ្លូវធ្វើធម្មយាត្រាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ដើម្បីសន្តិភាព និង ការផ្សះផ្សាជាតិ។
• ខែធ្នូ ធ្វើជាអធិបតីក្នុងសន្និសីទស្តីពីព្រះពុទ្ធសាសនា និង សន្តិភាពនៅខេត្តបាត់ដំបង រៀបចំដោយអង្គារពុទ្ធសាសនាដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍។
• ឆ្នាំ១៩៩៧ ត្រូវបានជ្រើសតាំងជាលើកទី៤ ដោយអតីតជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាព សម្រាប់បេក្ខភាពណូបែលឆ្នាំ១៩៩៧។
• ខែមីនា និង មេសា ដឹកនាំធម្មយាត្រាលើកទី៦ ទៅកាន់តំបន់ប៉ៃលិន ជាតំបន់កាន់កាប់ដោយខ្មែរក្រហម។
• ខែឧសភា ជួបសម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ា ជាសម្តេចជាន់ខ្ពស់ទីបេ ហើយត្រូវបានសម្តេចដាឡៃឡាម៉ាស្នើសុំឱ្យ ធ្វើជាសហគណៈដឹកនាំសេវាកម្មសាកលនៃប្រទេសទីបេ។ សម្តេចបានចូលរួមប្រជុំនៅវិហារប្រមុខនៃសាសនាកាតូលិក នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនឌីស៊ី សហរដ្ឋអាមេរិក។
• ខែមិថុនា និមន្តចូលរួមជាអធិបតីនៅក្នុងសន្និសីទបណ្តាញអន្តរជាតិព្រះពុទ្ធសាសនានៅខេត្តចន្ទបុរីប្រទេសថៃ។
• ខែសីហា ដឹកនាំក្បួនធម្មយាត្រាដើម្បីសូត្របួងសួងផ្សាយមេត្តាបញ្ចប់នូវអំពើហិង្សាដែលផ្ទុះឡើងនៅទីក្រុង ភ្នំពេញនាថ្ងៃទី៥-៦ កក្កដា ១៩៩៧។
• បន្ទាប់មកសម្តេចបាននិមន្តទៅកាន់ប្រទេសសិរីលង្កា ដើម្បីទទួលរង្វាន់សន្តិភាពពីអង្គការ Sarvodara។

  ☸️អត្ថបទភាគនេះស្រាវជ្រាវបន្ថែមបន្ត ដោយលោកម្ចាស់ បសាទធម្មោ អុិន សុភ័ក្ត្រ

ការ​ស្ដារ​ព្រះពុទ្ធសាសនា​ឡើង​វិញ

ព្រះមហាឃោសនន្ទ​ ទ្រង់​បាន​​ដើរ​តួ​នាទី​យ៉ាង​សំខាន់​​បន្ទាប់​ពី​​ការ​រលំ​ទៅ​នៃ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ ដោយ​​ព្រះ​អង្គ​បាន​ជួយ​ស្តា​ឡើង​វិញ​​ទាំង​ផ្នែក​ពុទ្ធចក្រ និង អាណាចក្រ ។ នៅ​ឆ្នាំ ១៩៨០ ព្រះ​អង្គ​ជា​តំណាង​​ ប្រជាជន​កម្ពុជា​ភៀស​ខ្លួន​ ​នៅ​ឯ​​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ។

នៅ​ឆ្នាំ​នោះ​ផង​ដែរ ព្រះ​អង្គ​ និង​រួម​និង​លោក​ឪពុក​ Peter Lawrence Pond បាន​រួម​គ្នា​បង្កើត បេសកកម្ម​អន្តរ​សាសនា​ដើម្បី​សន្តិភាព​​នៅ​កម្ពុជា (Inter-Religious Mission for Peace in Cambodia) ។ រូប​លោក​ទាំង​ពីរ​បាន​ប្រមែប្រមូល​ ព្រះសង្ឃ​និង​ដូនជី​ដែល​នៅ​រស់រាន​មាន​ជីវិត​ដើម្បី​​បន្ត​ជំនឿ​របស់​ពួក​គាត់​ត​ទៅ​ទៀត ដើម្បី​ទៅ​គ្រប់​គ្រង​​វត្តអារាម​នានា​ដែល​នៅ​​ពាស​ពេញ​ប្រទេស ។

នៅ​ខែ​មិថុនា​ ១៩៨០ រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​បណ្ដេញ​​ជនភៀសសឹក​កម្ពុជា​​​​រាប់​ពាន់​នាក់​​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​វិញ ។ ព្រះមហាឃោសនន្ទ និង  ឪពុក Pond (Father Pond=In the Catholic Church all priests are called father, the title is a sign of respect for the office.) បាន​ចាត់​ចែង​ធ្វើ​ការ​តវ៉ា​និង​ការ​បណ្ដេញ​ចេញ​នេះ​​ពី​ជុំរុំ​នៅ​ឯ​ សាកែវ (ស្រះកែវ) ។

នៅ​ឆ្នាំ ១៩៨៨ ព្រះមហាឃោសនន្ទ ត្រូវ​បាន​ជ្រើសរើស​ជា​ ព្រះ​សង្ឃរាជ ដោយ​ក្រុម​សង្ឃ​ភៀស​ព្រះ​កាយ​មួយ​ក្រុម​​នៅ​ ក្រុង​ប៉ារីស៍ ។ ព្រះអង្គ​ព្រម​ទទួល​តំណែង​នេះ​ជា​បណ្ដោះ​អាសន្ន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ទម្រាំ​ដល់​ពេល​ដែល​មាន​ការ​បង្កើត​​ឋានន្តរសក្ដិ​​ព្រះសង្ឃ​សា​ជា​ថ្មី​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា ។ នៅ​ពេល​នោះ​ផង​ដែរ ព្រះ​សង្ឃ ទេព វង្ស គឺ​ជា​ ព្រះ​សង្ឃរាជ​ នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ដែល​ត្រូវ​បាន​ផ្ដល់​តំណែង​ដោយ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​កម្ពុជា​ ដែល​មាន​វៀតណាម​នៅ​ពី​ក្រោយ​ខ្នង ។

ធម្មយាត្រា

ធម្មយាត្រា លើក​ទី ៦ (ភ្នំ​បាណន់)

នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩២ ឆ្នាំ​ដំបូង​ដែល​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ចាប់​ផ្ដើម​ជំនួយ​ដល់​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា ព្រះមហាឃោសនន្ទ​ បាន​ចាប់​ផ្ដើម​ ធម្មយាត្រា​ ដើម្បី​​ស្តា​ឡើង​វិញ​នូវ​សេចក្ដី​សង្ឃឹម​ និង​ជំនឿ​ចិត្ត​នៃ​ប្រជាជន​កម្ពុជា ។

ក្នុង​រយៈ​ពេល​ ១៦​ថ្ងៃ ពួក​គេ​បាន​ធ្វើ​ដំណើរ​ដោយ​ថ្មើរ​ជើង​​ចម្ងាយ ២០០ គ.ម កាត់​តំបន់​ដែល​មាន​ពាស​ពេញ​ទៅ​ដោយ​មីន ។ ធម្មយាត្រា ​បាន​ក្លាយ​ជា​យាត្រា​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​ដែល ព្រះមហាឃោសនន្ទ​ បាន​ដឹក​នាំ​ជា​ច្រើន​ដង បើ​ទោះ​ជា​​មាន​គ្រោះ​ថ្នាក់​ពី​ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​​រវាង​កង​ទ័ព​រដ្ឋាភិបាល និង​កង​ទ័ព​ខ្មែរ​ក្រហម​ក្ដី ។​

នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩៥ ធម្មយាត្រា មាន​អ្នក​ចូល​រួម​​ជា​ច្រើន​រយ​នាក់​ដែល​ក្នុង​នោះ មាន​ព្រះសង្ឃ ដូនជី និង​អ្នក​កាន់​សីលជាតិ​កម្ពុជា​ប្រមាណ​​​ជា​ជាង​ ៥០០ នាក់ ។ ក្នុង​នោះ​ដែរ The Interfaith Pilgrimage for Peace and Life ក៏​បាន​ចូល​រួម​ដែរ ។ ក្រុម​ទាំង​២​នេះ បាន​​ផ្ដើម​ដើរ​ចេញ​ពី​ទល់​ដែន​ថៃ​របស់​​ដល់​ទល់​ដែន​វៀតណាម ដោយ​ឆ្លង​កាត់​ឧបសគ្គ​ជា​ច្រើន​ផង​ដែរ ។

ព្រះ​អង្គ​តែង​តែ​ត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ដោយ​គោរព​ថា «គន្ធីកម្ពុជា(៣)» ។ ព្រះអង្គ​ ត្រូវ​បាន​ប្រធាន​គណៈកម្មការ​​ទំនាក់ទំនង​អន្តរជាតិ​នៃ​ព្រឹទ្ធសភា​​សហរដ្ឋអាមេរិក ក្លៃបន ផេល (Claiborne Pell) ដាក់​ឈ្មោះ​ដើម្បី​ទទួល​ ពាន​រង្វាន់​ណូបែល​សន្តិភាព (Nobel Peace Prize) ។ ព្រះ​អង្គ ក៏​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ឈ្មោះ​បន្ត​បន្ទាប់​គ្នា​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩៥, ១៩៩៦, និង ១៩៩៧ ដោយ​សារ​កិច្ចការ​ប្រឹង​ប្រែង​បង្រួប​បង្រួម​សន្តិភាព​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ឡើង​វិញ ។

ព្រះ​អង្គ​ក៏​មាន​តួនាទី​ជា​ទីប្រឹក្សា​ សហគមន៍​ពុទ្ធសាសនិក​ដើម្បី​សន្តិភាព (Buddhist Peace Fellowship) ហើយ​គង់​នៅ​រវាង​ វត្ត​សំពៅមាស និង​វត្ត​នៅ​ឯ Philadelphia រដ្ឋ Pennsylvania, USA ។ បើ​ទោះ​ជា​ព្រះ​អង្គ​បាន​កសាង​វត្ត​ជាង​ ៥០​ក្ដី ព្រះអង្គ​មិន​គ្រប់​គ្រង​វត្ត​មួយ​ណា​នោះ​ទេ ។ ជា​អ្នក​ដេល​ធ្វើ​ដំណើរ​ជាប់​ជា​ប្រចាំ​ នៅ​ពេល​ខ្លះ​សូម្បី​តែ​សិស្សគណ​​របស់​ព្រះ​អង្គ​ក៏​មិន​ដឹង​ថា​ ព្រះអង្គ​គង់​នៅ​ឯ​ណា​ដែរ ។

ព្រះមហាឃោសនន្ទ​ សុគត​នៅ​ North Hampton រដ្ឋ Massachusetts, USA នៅ​ថ្ងៃ ១២ មីនា ឆ្នាំ២០០៧ ក្រោម​ការ​សោកស្ដាយ​​យ៉ាង​ធំធេង​ពី​ពុទ្ធសាសនិក​ទាំង​ក្នុង​ និង​ក្រៅ​ប្រទេស ។

លក្ខណៈពិសេស ១១ ចំណុច សម្ដេចព្រះមហាឃោសានន្ទ វ៉ា យ៉ាវ ត្រូវពិភពលោកទទួលស្គាល់