រឿងនាងកញ្ចនា

ទស្សនាថ្ងៃនេះ: 27

បទពាក្យប្រាំពីរ

នេះនឹងតាក់តែងថ្លែងដំណាល	អតីតកាលពីព្រេងព្រឹទ្ធ
ត្រកូលព្រាហ្មណ៍មួយមានជីវិត	រស់នៅថេរថិត បីអង្គា ។
ប្តីប្រពន្ធមួយមានកូនស្រី	កបកល្យាណី សមសោភា
នាមនាងកញ្ចនាស្រស់ស្រឹង្គា	កិរិយាឫក្សពារគាប់បញ្ចពិធ ។
ជាទីមេត្រីនៃញាតិផង	ល្អល្អះហ្មត់ហ្មងទាំងកាយចិត្ត
កេសាក្រអូបក្រអួនពិត	ធម្មជាតិប្រសិទ្ធឱ្យធីតា ។
អ្នកស្រុកហៅនាងសក់ក្រអូប	ក្លិនរំសាយស្រូបសព្វនាសា
ប្លែកពីនារីគ្រប់អាត្មា	នោះពិតទេវតាប្រោសប្រទាន ។
តាំងពីចាកផ្ទៃនៃមាតា	កេសាកញ្ចនាមិនដែលពាន
អប់ប្រេងក្រអូបនោះក៏គ្មាន	តែក្លិនធរមានក្រអូបសាយ ។
នាងជាបរិស័ទពុទ្ធសាសនា	មានកតញ្ញុតាផ្លូវចិត្តកាយ
ដឹងគុណម៉ែពុកញាតិជិតឆ្ងាយ	សប្បុរសស្រស់ស្រាយដោយសទ្ធា។
ក្រោយមកឳពុកក៏ស្លាប់ទៅ	ទុកនាងឱ្យនៅរស់កំព្រា
ជាមួយអ្នកម្តាយចាស់ជរា	រងទុក្ខវេទនាពន់ប្រមាណ ។
កម្មអកុសលផ្តល់ទារុណ	ត្រូវម្តាយឈឺធ្ងន់រោគរំខាន
ដំបៅរលួយពេញទាំងប្រាណ	ព្យាបាលឥតស្រាន្តស្រាកសោះឡើយ។
អាសូរធីតាកញ្ចនាស្រី	ថែទាំម្តាយថ្លៃគ្មានកន្តើយ
ប្រឹងប្រែងស្វះស្វែងឥតល្ហែល្ហើយ	យប់ថ្ងៃត្រាណត្រើយគ្មានទំនេរ
រកថ្នាំសង្កូវរកពេទ្យហ្ម	ព្យាបាលបន្តប្រឹងរិះរេ
ទោះប្តូរជីវិតឥតគ្នាន់គ្នេរ	ឱ្យតែព្រះមេលោកបានជា ។
ស្វះស្វែងរកគ្រូរកឱសថ	ស្តោះផ្លុំវះដុតដំបៅងា
ធ្វើម្តេចឱ្យម្តាយសះស្បើយជា	សឹងហ៊ានបូជាប្តូរជីវិត ។
ជំងឺនោះប្លែកចម្លែកណាស់	ទោះខំប្តូរផ្លាស់ថ្នាំស័ក្តិសិទ្ធិ
គ្រូផងទាំងឡាយទាល់គំនិត	អស់លទ្ធភាពពិតជួយមិនបាន ។
រីនាងកញ្ចនាធីតាពៅ	ដល់នៅសោកសៅឥតស្រាកស្រាន
អាសូរម្តាយចាស់រោគរំខាន	ដំបៅពេញប្រាណមើលមិនជា។
ថ្ងៃយប់ឱនឱបអ្នកមានគុណ	ទឹកភ្នែកជោរជន់ស្រក់ហូរហៀរ
មិនគួរកម្មកាចមកផ្តន្ទា	ឱ្យរងកំព្រាដូច្នេះឡើយ ។
ព្រឹកព្រាងនួននាងលាងដំបៅ	ដោយទឹកឧណ្ហក្តៅមិនកន្តើយ
ជូតដុសរបួសម្តាយត្រាណត្រើយ	សម្អាតឱ្យស្បើយក្លិនអាក្រក់ ។
ពេលនោះអព្ភូតហេតុកើតឡើង	ដូចមានខ្យល់ប៉ើងមកផ្លុំបក់
ធ្វើឱ្យរបូតស្រាយផ្នួងសក់	ធ្លាក់ដក់ក្រាលគ្របលើដំបៅ ។
ភ្លាមនោះម្តាយនាងពោលឡើងថា	ត្រជាក់ណាស់ណាម៉ែលែងក្តៅ
កូនបានថ្នាំអ្វីស្អំដំបៅ	ម្តាយបាត់ផ្សាក្តៅលែងឈឺចាប់។
កញ្ចនាត្រេកអរពន់ពេកក្រៃ	ឆ្លើយប្រាប់ម្តាយថ្លៃយ៉ាងប្រញាប់
ថ្នាំនេះនៅជាប់ខ្លួនកូនស្រាប់	កូននឹងប្រញាប់ស្អំជូនម៉ែ ។
កញ្ចនាដឹងថាសក់នេះពិត	ជាថ្នាំស័ក្តិសិទ្ធិខ្លាំងពូកែ
ក្លាយជាឱសថព្យាបាលម៉ែ	បានជាល្ហើយល្ហែជាក់មិនខាន ។
មិនថាថ្ងៃយប់ឥតទំនេរ	កញ្ចនារិះរេឥតស្រាកស្រាន្ត
សម្អាតកេសាសក់កល្យាណ	មិនឱ្យខកខានព្យាបាលម្តាយ ។
នាងគ្របដណ្តប់សព្វដំបៅ	ដុសលាងក្នុងក្រៅសព្វទាំងកាយ
យកសក់ដាក់ស្អំរបួសម្តាយ	ដំបៅទាំងឡាយក្លាយសះស្បើយ។
ក្រោយមកអ្នកម្តាយចាកគ្រោះភ័យ	ជំងឺអប្រិយបានល្ហែល្ហើយ
ឱសថស័ក្តិសិទ្ធិសក់ត្រាណត្រើយ	ជួយម្តាយបានស្បើយអស់រោគា។
ថ្ងៃមួយកញ្ចនាសញ្ជឹងគិត	ផ្តួចនូវគំនិតគិតភាវនា
នឹកដល់ឳពុកសូន្យជន្មា	ពុំបានបូជាជូនកុសល ។
គិតហើយក៏ឆ្លើយប្រាប់មាតា	ម៉ែអើយកញ្ចនាហាក់កង្វល់
ចិត្តចង់ធ្វើបុណ្យផ្សាយកុសល	ឧទ្ទិសមគ្គផលជូនបិតា ។
នឹងធ្វើចង្ហាន់យកទៅវត្ត	វេរប្រគេនភត្តដោយជ្រះថ្លា
ឧទ្ទិសវិញ្ញាណក្ខន្ធបិតា	ទទួលផលា-អានិសង្ស ។
ម្តាយបានឮហើយអរអនេក	ជាមួយទឹកភ្នែកលើកកំបង់
ទទួលសាធុដោយចិត្តផ្ចង់	ឃើញកូនត្រាប់ត្រង់ពុទ្ធោវាទ ។
ព្រលឹមព្រឹកព្រាងស្វាងរស្មី	កញ្ចនាពិសីរៀបចំស្អាត
មានបាយសម្លតាមក្បួនខ្នាត	បង្គំឱហាតជូនអ្នកម្តាយ ។
មួយចំណែកទៀតយកទៅវត្ត	ជាបរិក្ខារភត្តគ្រឿងដង្វាយ
ប្រគេនព្រះសង្ឃគង់មិនឆ្ងាយ	អារាមរៀងអាយនៅក្បែរផ្ទះ។
ក៏តាំងបង្គំលាម្តាយទៅ	ទាន់ចង្ហាន់ក្តៅឆាប់រូតរះ
ប្រគេនព្រះសង្ឃឱនសំពះ	ឧទ្ទិសថ្វាយព្រះដោយជ្រះថ្លា ។
ព្រះភិក្ខុសង្ឃទ្រង់ធ្វើកិច្ច	ភត្តាសម្រេចដោយមេត្តា
ឧទ្ទិសកុសលដល់ដូនតា	ឱ្យបានផលាជាកុសល ។
លុះចប់ភត្តកិច្ចស្រេចបាច់ហើយ	ធីតាត្រាណត្រើយបង្គំគាល់
សម្មាសម្ពុទ្ធដោយកង្វល់	ទូលសួរសព្វឆ្ងល់ពីបិតា ។
បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន	សូមទ្រង់ជួយក្រើនខ្ញុំកូណា
ចង់ដឹងវិញ្ញាណក្ខន្ធបិតា	កើតទីឋានណាសូមសម្តែង ។
ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ត្រាស់តបថា	ម្នាលនាងកញ្ចនាកុំខ្វល់ក្រែង
បិតានាងបានកើតជាក់ស្តែង	អម្បាញមិញឯងសុគតិភព ។
ដោយអានិសង្សនាងបូជា	នូវគ្រឿងបរិក្ខាមានសព្វគ្រប់
ឧទ្ទិសជូនដល់បានជាម្លប់	វិញ្ញាណចាប់ភពផុតកម្មពៀរ ។
ថ្ងៃមុនលោកកើតជាតិរច្ឆាន	នៅគេហដ្ឋានក្បែរភរិយា
និងកូនសំណប់ស្រស់ពុំងា	កំណើតនោះជាសត្វតុកកែ ។
ធីតាឮហើយរន្ធត់ចិត្ត	ក្តុកក្តួលពេកពិតយំត្អូញត្អែរ
ហេតុម្តេចលោកកើតជាតុកកែ	កម្មផលម្តេចប្រែដាក់ទោសា ។
តាំងតែពីតូចលុះដឹងក្តី	លោកគ្មានសាងអ្វីខុសសិក្ខា
សីលប្រាំចាំជាប់គាប់មាត្រា	ហេតុអ្វីបិតាក្លាយតិរច្ឆាន ។
ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ត្រាស់តបវិញ	ចូរកុំទោរម្នេញទប់ចិត្តប្រាណ
ហៃនាងត្រងត្រាប់ស្តាប់ឱ្យបាន	យើងនឹងប្រមាណប្រមើលប្រាប់។
ហេតុដែលបិតានាងស្លាប់ទៅ	កំណើតនាំផ្លូវភ្លាត់អួអ័ព្ទ
ពុំមែនដោយសាទោសអន្ធកប្ប	ប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ធម៌ទាំងបី ។
ទីមួយនោះដោយកាយទុច្ចរិត	ប្រព្រឹត្តបាណាតិបាតក្តី
អទិន្នាទានាគួចរំពៃ	នោះនៃកាមេសុមិច្ឆា ។
ទីពីរវចីទុច្ចរិត	ប្រព្រឹត្តអាក្រក់ដោយវាចា
នោះមានមុសាបិសុណា	សម្ផប្បលាផរុស្សវាទ ។
ទីបីនោះដោយមនោទុច្ចរិត	អាក្រក់ដោយចិត្តប្រព្រឹត្តឃ្លាត
មានអភិជ្ឈានិងព្យាបាទ	នោះទៀតមិច្ឆាទិដ្ឋិផង ។
អំពើទុច្ចរិតទាំងបីយ៉ាង	ដែលលើកតិកតាងមកនេះម្តង
ពុំមែនជាហេតុនាំមួហ្មង	បិតានួនល្អងភ្លាត់ភ្លាំងឡើយ ។
ហេតុដែលនាំលោកឱ្យទៅកើត	យោនយកកំណើតមិនបានស្បើយ
ជាសត្វតុកកែនោះឯងហើយ	នាងអើយព្រោះដោយចិត្តជំពាក់។
បណ្តាលមកពីជីវន្តចិត្ត	ចូរនាងរិះគិតស្តាប់ឱ្យជាក់
បិតានាងមានចិត្តជំពាក់	សុខទុក្ខធុរៈកូនប្រពន្ធ ។
នឹកថាអំណឹះអត់ពីអញ	ភរិយាសម្លាញ់រងទុក្ខធ្ងន់
ជាមួយកូនស្រីភ័យទារុណ	លំបាកពេកពន់ជាក់ពុំខាន់ ។
ដោយហេតុជីវន្តលោកឥតល្ហែ	ទើបកើតតុកកែនៅក្បែរប្រាណ
យំស្រែកដង្ហោយពុំដែលក្សាន្ត	នាគេហដ្ឋានខ្លួនសព្វថ្ងៃ ។
ក្រោយបានសណ្តាប់ពុទ្ធដីកា	ពន្យល់ពិស្តារសព្វសេចក្តី
កញ្ចនារន្ធត់ស្លុតស្មារតី	ទឹកភ្នែកស្រស់ស្រីស្រក់ឥតស្រាន្ត ។
ក៏ពោលខ្សឹកខ្សួលអួលឱរ៉ា	ឱះឱ!បិតាម្ចាស់ត្រើយត្រាណ
គុណលោកលើសលន់ពន់ប្រមាណ	កូនពុំនឹកស្មានដល់ម៉្លេះឡើយ ។
កាលលោកនៅរស់លោកប្តូរផ្តាច់	ចិញ្ចឹមបីបាច់គ្មានពេលស្បើយ
រហូតលោកចែកឋានទៅហើយ	វិញ្ញាណនៅឡើយមិនចង់ឃ្លាត។
គ្រានោះព្រះពុទ្ធជាអង្គម្ចាស់	ទ្រង់ត្រាស់ពន្យល់ដល់នាងនាថ
បញ្ឈប់សោយសោកបន្តទៀត	អំណឹះត្រូវឃ្លាតពិចារណា ។
ម្នាលនាងតោងចាំចំណាំទុក	គុណម្តាយឳពុកច្រើនកប្បការ
ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ទ្រង់ត្រាស់ថា	មាតាបិតាជាព្រះព្រហ្ម ។
មួយទៀតលោកហៅបុព្វទេវា	ជាបុព្វាចារ្យថ្លៃឧត្តម
ជាអាហុនេយ្យបុគ្គលធំ	ជាកន្លោងស្តម្ភព្រះក្នុងផ្ទះ ។
លុះបានស្តាប់នូវពុទ្ធដីកា	នៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធត្រាស់
ធីតាក៏ក្រាបថ្វាយសំពះ	បង្គំលាព្រះមកផ្ទះវិញ ។
កាលបានជួបភ័ក្រ្តអ្នកមានគុណ	ធីតាជូនបុណ្យឥតទោរម្នេញ
កុសលដែលនាងបានបំពេញ	បង្វិលតបវិញជូនមាតា ។
អ្នកម្តាយរីករាយក្នុងហឫទ័យ	លើកដៃទទួលសាធុកា
សូមអានិសង្សដ៏ថ្លៃថ្លា	បានដល់បុព្វកាញាតិសន្តាន ។
រួចហើយធីតាក៏រ៉ាយរ៉ាប់	ជំរាបប្រាយប្រាប់តាមលំអាន
រឿងហេតុបិតាដែលចែកឋាន	ធ្លាក់ប្រាណទៅកើតជាតុកកែ ។
ម្តាយស្តាប់បានហើយសែនក្តួលក្តុក	ឱរ៉ាចាប់ចុកសឹងគ្មានល្ហែ
ដឹងច្បាស់ធ្លាប់ឃើញសត្វតុកកែ	ធ្លាប់យំត្អូញត្អែរក្បែរដំណេក ។
ភ្លាមនោះក៏ស្ទុះគន់រូតរះ	រុករកពេញផ្ទះក្រែងពួនដេក
តុកកែនោះពិតធំអនេក	តែគួរសង្វេគពុំឃើញឡើយ ។
កូនស្រីក៏ស្តីប្រាប់មាតា	តុកកែនោះណាលោកបានស្បើយ
ប្តូរកំណើតថ្មីទៅបាត់ហើយ	ដល់ឋានត្រាណត្រើយសុគតិភព។
ចាប់ពីថ្ងៃនេះតរៀងទៅ	តុកកែលែងនៅទាំងថ្ងៃយប់
សម្លេងស្រែកយំនោះក៏ឈប់	ត្បិតពុកចាប់ភពថ្មីសុខសាន្ត ។
ធីតាឱនឱបអង្វរម្តាយ	សូមឈប់ខ្វល់ខ្វាយទប់ចិត្តប្រាណ
គិតដល់សុខភាពទើបស្រាកស្រាន្ត	ក្រែងឈឺរំខានមកជាថ្មី ។
ចំណេរកាលក្រោយកន្លងមក	ស្រស់ពៅពន្លកកញ្ចនាស្រី
ដោយអំណាចសាងបុណ្យបារមី	កិត្តិស័ព្ទឮល្បីសព្វទិសា ។
ជាពុទ្ធបរិស័ទដ៏ប្រសើរ	ញាតិមិត្តស្មោះស្មើគ្រប់អាត្មា
ប្រកបគុណធម៌កាយកិរិយា	ពេញគ្រប់លក្ខិណាល្អលើសស្រី។
កេរ្តិ៍ឈ្មោះពីរោះឮខ្ទរខ្ទារ	ដល់ព្រះរាជាក្សត្រផែនដី
ទ្រង់ក៏ស្រាវជ្រាវតាមព្រះទ័យ	ពិនិត្យស្រស់ស្រីនាងកញ្ចនា ។
លុះបានឃើញជាក់ជួបភ័ក្រ្តពិត	អង្កេតពិនិត្យសព្វសាវតា
នាងពិតស្រីសួគ៌ទេពកញ្ញា	គន់គាប់លក្ខិណាទាំងកាយចិត្ត។
ជាស្រីមានចិត្តកតញ្ញុតា	ប្រណិប័តន៍សាសនាដោយសុចរិត
ជាទីបេតីនៃញាតិមិត្ត	ប្រាកដបញ្ចពិធកល្យាណី ។
លុះព្រះរាជាទ្រង់សណ្តាប់	នាម៉ឺនរ៉ាយរ៉ាប់ប្រាប់សេចក្តី
ព្រះអង្គទ្រង់សព្វព្រះហឫទ័យ	ប៉ងដណ្តឹងស្រីតាមផ្លូវច្បាប់ ។
ក៏ចាត់រៀបចំព្រះទីនាំង	តាមក្បួនរាជវាំងចេញប្រញាប់
នាំនូវភស្តុភាយ៉ាងចំណាប់	បំពេញតាមច្បាប់ជាផ្លូវការ ។
ទ្រង់ក៏សូមរាជានុញ្ញាត	ទទួលឱវាទព្រះចេស្តា
ដើម្បីចូលស្តីតាមមាត្រា	យកនាងកញ្ចនាជាស្នំឯក ។
រីព្រះមាតានិងបិតា	យល់សព្វហេតុការណ៍មិនចម្លែក
ទ្រង់សព្វព្រះទ័យមួយចំណែក	ក៏ចាត់បែងចែកអស់មន្ត្រី ។
រៀបចំទីនាំងដឹកភស្តុភា	នាំបណ្ណាការប្រញាប់ខ្មី
ហែហមតាមក្បួនប្រពៃណី	ចូលដណ្តឹងស្តីស្រីកញ្ញា ។
ហើយដង្ហែនាងចូលរាជវាំង	ដោយព្រះទ័យតាំងក្បាច់រចនា
មកអភិសេករាជបុត្រា	និងនាងកញ្ចនាជាមហេសី ។
នេះឯងថ្លាថ្លែងដោយសង្ខេប	ទៅតាមបទបែបនិទានស្តី
ក្រោយមកកញ្ចនាស្រស់ពិសី	ក្លាយជាមហេសីព្រះរាជា ។
នោះដោយអំពើធ្វើតបគុណ	និស្ស័យផលបុណ្យមហិមា
បានបូជាព្រះដោយជ្រះថ្លា	កុសលបានជាប្រសើរហោង ៕