ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ របស់​សម្តេច​ព្រះ​សង្ឃរាជ ជួន ណាត ​(វគ្គ២)

​វគ្គ២

ព្រះគ្រូ ម៉ា កេត

ពិសាខ ឆ្នាំច សម្រិទ្ធិស័ក ព.ស ២៤៤០ ត្រូវ​នឹង​ខែឧសភា គ.ស ១៨៩៧ នៅ​វត្តពោល្យំ សព្វថ្ងៃ​ហៅ​វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស សង្កាត់រលាំងកែន ស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្ត​កណ្តាល មាន​លោក​គ្រូម៉ា កេត ចៅអធិការ​វត្តនេះ ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍ ហើយ​សិក្សា​បាលី​ព្រះ​ត្រៃបិដក ក្នុង​សំណាក់​លោក​គ្រូ​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍​នេះ​បានពីរ​ឆ្នាំ។

ព្រះគ្រូ ម៉ា កេត

រូបភាព

លុះដល់ ព.ស ២៤៤២ គ.ស ១៨៩៩ សាមណេរ ណាត និង​កុមារ នុត បាន​លា​មាតា​បិតា​​មក​នៅ​ភ្នំពេញ តែ​មាតា​បាន​ឃាត់។​ លោក​ទាំងពីរក៏​ពណ៌នា​ផល​នៃ​ចំណេះ​វិជ្ជា​ជូន​មាតា​ស្តាប់។ មាតា​​ប្រាប់​ថា៖ បើ​កូន​ទៅ​ជួញ​ប្រែ មួយខែចំណេញ​មួយពាន់រៀល ក៍​ម្តាយ​មិន​អោយ​ទៅ​ដែរ, ប៉ុន្តែ​កូន​ទៅ​រៀន ម្តាយ​មិន​ហ៊ាន​ឃាត់​អោយ​ដាច់​អហង្ការ​ទេ។

សាមណេរ ណាត បាន​ទទួល​សម្តី​ប៉ុណ្ណោះ ក៏​អោយ​ញោម​ប្រុស​ជូន​មក​ភ្នំពេញ។

​លោកតា ជួន ទឹម​រទេះគោ ជូន​កូន​ទាំង​ពីរ​មក​ដល់​ភ្នំពេញ ចូល​ទៅ​​ផ្ទះ​លោក​គ្រូ​អាចារ្យ ភឹង ហាស់ (ដែល​តមក​បាន​ជា​ឧកញ៉ា​សុធម្មមេធា) ជា​ញាតិ​ទាក់​ទង​ពី​​ភូមិ​ភ្នំបាត-ពពែ​ជ្រៃលាស់។ លោកតា​អាចារ្យ​ ភឹង ហាស់ គិត​រក​កន្លែង​អោយ​ក្មួយ​ទាំង​ពីរ​រៀន។ លោក​រក​បាន​កន្លែងនៅ​កុដិ​លោក​គ្រូ ព្រះគ្រូ សោ ខាង​ជើង​ព្រះ​វិហារ​នៃ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម។ លោកគ្រូ​ ព្រះគ្រូ សោ បង្រៀន​កុមារ​ នុត ខាង​វិជ្ជា​ផ្លូវ​លោក ដើម្បី​នឹង​អោយ​ធ្វើ​មន្រ្តី, បាន​អោយ​​សាមណេរ ណាត រៀន​ប្រែគម្ពីរ​បាលី​ក្នុង​សំណាក់​លោក​គ្រូ​អាចារ្យ ភឹង ហាស់ ។ តមក លោកគ្រូ ព្រះគ្រូ សោ បាន​នាំ​យក​កុមារ នុត ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះ​អង្គ​ម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ដើម្បី​ទ្រង់​ប្រើ​ប្រាស់​ផ្ទាល់​ព្រះអង្គ ក្នុង​ព្រះ​រាជ​ដំណាក់​(ជិតវត្ត​លង្កា)។ កុមារ នុត ទទួល​ភារៈ​ខាង​សរសេរ​ថ្វាយ​ ហើយ​សូម​ព្រះ​រាជឳកាស​រៀន​អក្សរ​បារាំង​ផង។ ក្នុងឆ្នាំ…(អត់ចាំ) ព្រះអង្គ​ម្ចាស់ មុនីវង្ស ទ្រង់​​ស្តេច​ទៅ​ស្រុក​បារាំង ទុក​យុវជន ជួន នុត អោយ​នៅ​ចាំ​ព្រះរាជ​ដំណាក់ ទ្រង់​អនុញ្ញាត​អោយ​យក​គ្រូបារាំង​មក​បង្រៀន​ផង។

ចំណែក​ខាង​សាមណេរ ជួន ណាត ខំសិក្សា​បាលី​ព្រះ​ត្រៃ​បិដក​ ​ក្នុង​សំណាក់​លោក​អាចារ្យ​ ភឹង ហាស់, លោក​អ្នក​ឧកញ៉ា​សុធម្មប្រីជា កង, លោកគ្រូអាចារ្យ រ៉ត ។ ដល់​បាន​ព្រះជន្មាយុ ២១ឆ្នាំ នៅ​ថ្ងៃ ១៤កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំរោង​ ឆស័ក ព.ស ២៤៤៧ ត្រូវ​នឹង​​ខែ មិថុនា គ.ស ១៩០៤ លោក​បាន​ទៅ​សូម​បំពេញ​ឧបសម្បទា​ជា​ភិក្ខុនៅវត្ត​ពោធិព្រឹក្ស ជា​វត្ត​ដើម មាន​ព្រះតេជព្រះគុណព្រះពុទ្ធ​ឃោសាចារ្យ ម៉ា កេត(1) (សុវណ្ណប្បញ្ញោ) ជា​ព្រះឧបជ្ឃាយ៍, ព្រះតេជព្រះគុណ កែ ម៉ម (មិស្សនាគា) និង​ព្រះ​តេជ​​ព្រះគុណ​ អ៊ិន ខឹម (តិភ្ខប្បញ្ញោ) ជា​ឧបសម្បទាចារ្យ។ ភិក្ខុ ជួន ណាត បាន​ទទួល​នាម​បញ្ញត្តិ​ថា ជោតញ្ញាណោ ។ បាន​បួស​ជា​ភិក្ខុ​ហើយ ត្រឡប់​មក​គង់​នៅ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម​​វិញ ខំ​បន្ត​ការ​សិក្សា​គម្ពីរ​បាលី​ឥត​មាន​ការ​ធុញ​ទ្រាន់ បាន​សិក្សា​មូល​(វេយ្យាករណ៍​បាលី) ក្នុង​សំណាក់​លោក​អ្នក​ឧកញ៉ា​សុធម្មមេធា​ អ៊ុង ទៀត បាន​ជា​អ្នក​ចេះដឹង​គ្រាន់​បើ​ ផ្សំ​ទាំង​វោហារ​ការ​និយាយ​ស្តី ជា​ធម្មជាតិ​មាន​ពី​កំណើត​ស្រាប់​ផង ក៏​ភិក្ខុ​ ជួន ណាត បាន​ជា​ទី​រាប់​អាន​នៃ​សហធម្មិក (ភិក្ខុសាមណេរ​ដែល​ត្រូវ​ការ​ដោយ​ធម៌​ជា​មួយ​គ្នា)។ ទាំង​ឧបាសក ឧបាសិកា ក៏​ចូល​ចិត្ត​ស្តាប់​ធម៌​អាថ៌​ដែល​ភិក្ខុ ជួន ណាត សម្តែង។ ឧបាសក​ជា​ញាតិ​ខ្លះ ដូច​លោក​អ្នក​ឧកញ៉ា​មន្រ្តី​រាជ​ឫទ្ធិ យក់ ជា​ដើម ក៏​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ជា​អ្នក​ចេះ ហើយ​បាន​​រៀប​ចង្ហាន់​ប្រគេន​ឆាន់ រាល់​ថ្ងៃ​តរៀង​មក។

ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩០៦ ភិក្ខុ​ ជួន ណាត មាន​អាពាធ​ជា​ទម្ងន់​ គឺ​រោគ​ពិស​ក្តៅ​ ជា​ហេតុ​នាំ​អោយ​អ្នក​រាប់​អាន​ ភ័យ​ច្រួល​ច្រ​បល់។ កាល​នោះ​មាន​ភិក្ខុ​មួយ​អង្គ​ព្រះ​នាម ខេង គ្រាន់​តែ​ស្គាល់​គ្នា ឥត​ជា​ប់​ជា​សាច់​សាលោហិត​ទេ ទទួល​ខ្លួន​ទៅ​ជំរាប​លោក​តា ជួន ឯ​ភូមិ​កំរៀង ដោយ​មាន​ពុទ្ធ​ដីកាថា៖ ផ្លូវ​គេ​ដើរ​មួយ​ថ្ងៃ ខ្ញុំ​នឹង​ដើរ​តែ​មួយ​ល្ងាច​អោយ​ដល់ បើដាច់​ខ្យល់​ស្លាប់ ក៏​ស្លាប់​ខ្ញុំ​ចុះ កុំ​អោយ​ស្លាប់​លោក​អាចារ្យ ណាត ។

លោក​តា​ ជួន ទទួល​ដំណឹង​ហើយថា កូន​ខ្ញុំ​មិន​ស្លាប់​ទេ។​ ព្រឹក​ឡើង​ លោក​យាយយក់ វេច​បាយ​កញ្ចប់​ប្រគេន​លោក​ត្រឡប់​មក​ភ្នំពេញ​វិញ។ លោក​គ្រូ​ ខេង ត្រឡប់​មក​ភ្លេច​ឆាន់​បាយ​កញ្ចប់ អត់​ចង្ហាន់មួយ​ព្រឹក​ រហូត​ដល់ភ្នំពេញ​បាន​នឹក​ឃើញ។

ប៉ុន្មាន​ថ្ងៃ​កន្លង​មក គ្រា​ដែល​ជា​ចាក​រោគ​ហើយ ភិក្ខុ ជួន ណាត ឆ្លៀត​រៀន​អក្សរ​ភាសា​សៀម អំពើ​លោក​​​តា រើក ដរាប​ដល់​ចេះសរសេរ​ ចេះនិយាយ​ដូច​សៀម​សុទ្ធ ហើយ​គ្រា​ក្រោយ​មក ឆ្លៀត​រៀន​អក្សរ​ ភាសា​បារាំង​អំពី​លោក ជួន នុត ជា​ប្អូន​បង្កើត​ផង(2) ។​

តមកព្រះភិក្ខុ ជួន ណាត និងព្រះភិក្ខុ ហួត តាត បាន​បន្ត​វិជ្ជា​បារាំង​អំពី​លោក​គ្រូ ឡាំ អ៊ុម និង​លោក​ ប៉ូលិសេ ជា​បារាំង​សែស ជា​ចាងហ្វាង​សាលា​ ឌូដារដឺឡាគ្រេ ទៀត។ ឆ្លៀត​រៀន​សំស្រ្កឹត​អំពី​ក្លឹង្គ​ឈ្មោះ ឧទម្ពៃ ដរាប​ដល់​ចេះ​សរសេរ អានអក្សរ​ទេវនាគរី ជា​ហេតុ​អោយ​ផល​ដល់​អនាគត បាន​ទៅ​បន្ត​វិជ្ជា​នេះ​ឯ​ក្រុង​ហាណូយ​ទៀត។

ឧកញ៉ាសោភ័ណមន្រ្តី ជួន នុត

ឆ្នាំ ១៩០៨ លោក​តា ជួន លោកយាយ យក់ តាម​កូន​ទាំង​ពីរ​មក​នៅ​ភ្នំពេញ, នៅ​ជា​មួយ​លោក​ ជួន នុត អ្នក​ស្រី ព្រហ្ម ឳក ដែល​តាំង​លំនៅ នៅខាង​អគ្នេយ៍​វត្តសារាវ័ន ត្រង់​កាច់​ជ្រុង​វិថី​ព្រះ​យុគន្ធរ និង​មឃវ័ន គឺ​ត្រង់​គេហដ្ឋាន​សម្តេច​ជហ្វា ប៉ែន នុត សព្វថ្ងៃ។ តមក​ លោក ជួន នុត អ្នក​ស្រី ព្រហ្ម ឳក បាន​សង់​ផ្ទះ​ថ្មី​​នៅ​បឹង​រាំង​ប្រប​វត្តលង្ការ ក៏​នាំ​គ្នា​ទាំងអស់​​ទៅនៅ​ផ្ទះ​ថ្មីនោះ​ជាប់​រហូត។

ឧកញ៉ាសោភ័ណមន្រ្តី ជួន នុត

រូបភាព

មក​ដល់​ថ្ងៃ​ព្រហស្បត៏ ១១កើត ខែស្រាពណ៍ ឆ្នាំខាល​អដ្ឋស័ក ព.ស ២៤៦៩ ត្រូវនឹង​ថ្ងៃទី ១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩២៦ លោក​យាយ​ យក់ ទទួល​អនិច្ចកម្ម​ទៅ​ក្នុង​កំណត់​ជន្មាយុ ៧៥ឆ្នាំ។ កន្លង​មក​ ៤ឆ្នាំ​ គឺ​នៅ​ថ្ងៃ​សៅរ៍ ១០កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំមមី​ទោស័ក ព.ស ២៤៧៣ ត្រូវ​នឹង​ថ្ងៃទី ២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៣០ លោកតា ព្រហ្ម ជួន ទទួល​អនិច្ចកម្ម​ទៀត ក្នុង​កំណត់​ជន្មាយុ ៧៩ឆ្នាំ។ តមក ៤ឆ្នាំ​បន្ទាប់​ទៀត គឺ​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៣៤ លោកយាយ គំ ម្តាយ​ក្មេក​លោក ​ជួន នុត ក៍​ទទួល​អនិច្ចកម្ម​ទៀត  អាយុ ៧៨ឆ្នាំ។ អដ្ឋិធាតុ​នៃ​ជន​ទាំង​បី​រូប​នេះ ព្រះតេជព្រះគុណ​ព្រះគ្រូ​សង្ឃសត្ថា ជួន ណាត និង​លោក ជួន នុត បាន​សាង​ចេតិយ​មួយ​ មាន​កំពូល​ ៤ ប្រប​មាត់​ស្ទឹង​ ក្នុង​វត្ត​ពោធិព្រឹក្ស បញ្ចុះ​ទុក, បាន​ជាវ​ដី​ប្រប​មាត់​ស្ទឹង​នោះ ផ្នែក​ខាង​ស្រុក​គងពិសី បញ្ចូល​មក​ជា​ដី​វត្តពោធិព្រឹក្ស​ទៀត។ ប្រប​ចេតិយ​នោះ ម្ខាង​ជា​ដី​ស្រុក​កណ្តាល​ស្ទឹង ម្ខាង​ទៀត​ជា​ដី​ស្រុកគងពិសី។

រូបភាពទាក់ទងនិងអត្ថបទនេះ

(នៅមានតទៅ…វគ្គ៣)

ប្រភពអត្ថបទៈ ខេមរៈវប្បធម៌

ព្រលឹងជាតិរស់ ប្រជារីករាយ

👇កំណត់សម្គាល់លេខយោងៈ

  1. ព្រះករុណាព្រះបាទ​សម្តេច​ព្រះមុនីវង្ស ទ្រង់និមន្ត​ព្រះតេជព្រះគុណ​អង្គនេះ ទៅ​ធ្វើ​ចៅ​អធិការវត្តវិហារ​សួគ៌។ ឯវត្ត​ពោធិព្រឹក្ស បាន​លោក​គ្រូសូត្រ ម៉ម ជា​ចៅ​អធិការ​តមក។ ↩︎
  2. សម្តេចព្រះសង្ឃ​នាយក​ព្រះនាម ហួត តាត បាន​ថ្លែង​បាឋកថា​មួយ ក្នុង​គ្រាបូជា​សព​អ្នក​ឧកញ៉ា​សោភ័ណ​មន្ត្រី ជួន នុត ថា៖ លោក​ឧកញ៉ា ជួន នុត ជា​គ្រូ​ផ្ទាល់​របស់​អាត្មា​ក្នុង​ការ​សិក្សា​អក្សរ ភាសាបារាំង ព្រោះ​គ្រា​ដែល​លោក​ធ្វើ​លេខាធិការ​ក្នុង​ក្រ​សួង​សាធារណការ ដល់​ពេល​ចេញ​ពី​ការិយាល័យ លោក​តែង​ចូល​មក​បង្រៀន​សម្តេច​ជាបង និង​អាត្មា​នេះ​ផង ដែល​ក្នុង​ជំនាន់​នោះ មាន​លោក​សង្ឃ​តែ​​ពីររូប​ប៉ុណ្ណោះ​ រៀន​បារាំង​មុន​គេ (សង្កថា​នេះ លោក ចាប បិន បាន​ដាក់​ក្នុង​ទស្សនាវដ្តី កម្ពុជសុរិយា)។​ ↩︎

🔸Last Updated កំណែចុងក្រោយ on August 10, 2024